Stradija (6/12)

(Faqja e meparshme)

Ministri i financave, kur i shkova për vizitë, më pranoi menjiherë, edhepse, si thot ai, ishte i zanun me shum punë.

— Bash mirë keni ba që keni ardhë, zotni, kështu kam me mujtë me u çlodhë nji fije. Deri tash kam punue dhe më besoni, tashma po më dhemb kryet! — tha ministri dhe më shiqoi me nji shiqim të kapitun dhe të vuejtun.

— Vërtet pozita e juej asht mjaft e randë pranë nji pune kaq kolosale. Sigurisht keni mendue për ndonji çashtje financiare të randsishme? — vërejta.

— Besoj me bindje se ka me ju interesue në çdo mënyrë polemika që baj me zotni ministrin e botores për nji çashtje shum të randsishme. Prej mëngjesit kam punue plot tri orë në te. Besoj me bindje se kam të drejtë dhe se mbroj nji punë të drejtë!… Qe po ju dëftoj artikullin që e kam ba gati për shtyp.

Unë pritsha me padurim të ndëgjoj at artikull të famshëm dhe në të njajten kohë, të marr vesh rreth çkafit bahet kjo luftë e randsishme dhe e rreptë midis ministrit të financave dhe ministrit të botores. Ministri, me denjsi, me seriozitet solemn në fytyrë, muer në dorë dorëshkrimin, u kollit dhe lexoi titullin:

„Ende dy tri fjalë në lidhje me çashtjen: Deri ku shtrihej në jug kufini i vendit tonë në kohën e lashtë.”

— Paj, kjo si duket qenka ndonji debate historike.

— Historike, — tha ministri pakëz i çuditun prej pyetjes ashtu të papandehun dhe më shiqoi nëpër syzat e veta me nji shiqim të topitun, të lodhun.

— A merreni me histori?

— Unë?! — bërtiti ministri me njifarë idhnimi në za… Kjo asht shkenca me të ciiën merrem tashma afër tridhetë vjet dhe. që mos t’ia rris veshët vedit, me sukses — mbaroi fjalën ministri dhe më shiqoi qortueshëm.

— Unë e çmoj fort historin dhe njerzit që tanë jetën e tyne ia kushtojnë kësaj shkence cok të randsishme, — thashë njerzishëm, që pak ose shum, ta përligji sjelljen time të pak ma përparshme me të vërtetë të pamendueme thellë.

— Jo vetëm e randsishme, zotni i im, por ma e randsishmja a keni marrë vesh, ma e randsishmja! — klithi i entuziazmuem ministri dhe më kqyri në mënyrë sinjifikative tue më shqyrtue.

— S’e Iot as topi! — thashë.

— Qe, shiqoni, — prap tha ministri — sa dam do t’ishte sikur, të themi, kufini i vendit tim të caktohej ashtu si e paraqet kolegu im i botores.

— Edhe ai asht historian? — ia preva fjalën me pyetje.

— Historian i rrejshëm. Ai me punën e vet në kët shkencë sjell vetëm dame. Merrni, vetëm dhe lexoni pikëpamjet e tija në lidhje me kët çashtje për kufinin e vjetër të vendit tonë dhe keni me pa çfarë injorance gjindet aty, madje, me e thanë troç edhe jopatriotizëm.

— Çka provon ai, poqese mundeni me e dijtë? — e pyes.

— Nuk provon ai kurrgja, or zotnija i im! Asht argumentim i trishtueshëm kur ai thot se kufini i vjetër n’anë të jugut ka shkue në veri të qytetit të Kradis. Kjo asht gja e pandershme, sepse anmiqt tonë atëherë munden me ndërgjegje të qetë me pasë pretendime deri mbi Kradi. Çka mendoni, sa dam i sjell me ate këtij vendi të vuejtun? — bërtiti mmistri idhshëm, me urrejtje plot arsye, me za të dridhshëm, të dhimbshëm.

— Dam i pamatun! — vikata edhe unë i çmeritun nga kjo lemeri që do ta përfshinte krejt vendin nga injoranca dhe mof kuptimi i ministrit të botores.

— Unë kët çashtje, zotni, nuk kam me e lanë, sepse këte ma në fund, ma ngarkon detyra që më duhet me e krye karshi atdheut tonë të dashtun si bir i tij. Unë kët çashtje do ta paraqes edhe para vetë përfaqsis popullore dhe ajo le të bijë vendimin e vet që duhet të vlejë për çdo qytetar të këtij vendi. Në rastin e kundërt do të japi dorëheqjen, sepse ky tashma asht konflikti i dytë me ministrin e botores dhe të gjitha këto për çashtje kaq me randsi për vendin.

— Po Parlamenti a mundet me vendosë edhe për këto çashtje shkencore?

— Pse jo? Parlamenti ka të drejtë për të gjitha çashtjet me pru vendime që janë të detyrueshme për çdokend si ligjë. Bash dje nji qytetar i paraqiti Parlamentit nji lutje që dita e lindjes t’i bahet llogari pesë vjet ma heret se sa asht lindë.

— Si mundet kjo? — bërtita pahiri prej çudis.

— Mundet, pse jo?… Ai, po e zamë, asht lindë në vjetin …84 dhe Parlamenti ditën e lindjes së tij e proklamon në vjetin …69.

— Gja e çuditshme! Po çka i duhet kjo?

— I duhet pse vetëm kështu ka të drejtë me u kandidue për deputet në nji vend të shprazët dhe ai asht njeriu ynë dhe do të ndihmojë si ka hije situatën aktuale politike.

I habitun prej çudis nuk mujta me folë asnji fjalë. Ministri thuese e venoroi kët gja dhe tha:

— Si duket po ju çudit kjo gja? Të tilla raste dhe të ngjajshme me këto nuk janë të rralla. Nji zojës Parlamenti ia pranoi lutjen me nji natyrë të njajtë. Ajo u lut që Parlamenti ta shpalli për dhetë vjet ma të re se sa asht. Nji tjetër, prap, paraqiti lutje që Përfaqsija popullore t’i bijë nji vendim kompetent se me burrin e vet ka lindë dy fëmij, të cilët përnjiherë bahen trashëgimtarët legjitim të burrit të saj të pasun. Dhe Parlamenti, kuptohet, mbasi ajo kishte miq të fortë e të mirë, e pranoi lutjen e saj naive dhe fisnike edhe e shpalli nanë të dy fëmijve.

— Po ku janë fëmijt? — e pyeta.

— Cilët fëmij?

— Paj, fëmijt për të cilët po flitni?

— Këta fëmij nuk ekzistojnë, a po merrni vesh, por llogaritet se, për shkak të këtij vendimi të Parlamentit, ajo zojë ka dy fëmij dhe kështu meni jeta e keqe midis asai dhe burrit të vet.

— Këte nuk e marr vesh, — vërejta, edhepse madje nuk ishte e njerzishme, që ta thom at gja.

— Si nuk e merrni vesh?… Gja shum e thjeshtë. Ai tregtari i pasun, burrë i zojës për të cilën flasim, nuk ka fëmij me te. A po merrni vesh?

— Po marr vesh.

— Eh, bukur, tash venja veshin ma tej: meqenëse ai asht shum i pasun, dëshiron që të ketë fëmij, që ta trashëgojnë pasunin e tij të madhe dhe për kët shkak jeta bahet shum e keqe midis tij dhe grues së vet. Grueja e tij, mandej, si po ju tregoj, i paraqiti lutje Parlamentit dhe Parlamenti e muer parasysh. Po tregtari i pasun a asht i kënaqun me nji vendim të këtillë të përfaqsis popullore?

— Ta merr mendja se asht i kënaqun. Tash asht qetsue plotsisht dhe prej atëherë e don shum gruen e vet.

Biseda vazhdoj ma tutje. Kuvenduem për shum gjana, por zotni ministri asnji fjalë të vetme nuk e shtoi për çashtje financiare.

Tekembrama mora guxim ta pyes në mënyrën ma të përulët:

— Financat janë të rregullueme shum mirë në vendin tuej, zotni ministër?

— Shum mirë — tha ai me besim dhe mandej menjiherë shtoi:

— Gjaja ma me randsi asht me e hartue buxhetin mirë; mandej të gjitha punët tjera shkojnë lehtë.

— Sa miliona asht buxheti vjetuer i vendit tuej?

— Ma tepër se tetëdhetë milion dhe këta kështu janë të ndamë: për ish ministrat të cilët tash ndodhen qoftë në pension, qoftë në dispozicion, tridhetë milion; për blemje dekoratash dhetë milion; për me shti popullin që të kursejë pesë milion.

— Më falni, zotni ministër, që po ju pres fjalën… Nuk kuptoj pse me shpenzue pesë milion për me e shti popullin që të kursejë?

— Eh, shifni, zotni, kursimi padyshim asht gjaja ma me randsi, kur asht fjala për financa. Këso novitetesh nuk ka kurrkund në botë, por neve na mësoi për te halli për shkak të rrethanave të këqija të vendit, kështu kemi dashtë me e flijue çdo vjet kët shumë bukur të madhe vetëm që të mundemi me i ndihmue popullit dhe me e lehtsue pak ase shum. Tash, sidoqoftë, ka me ecë puna ma mirë, sepse për kët kohë të shkurtë u asht dhanë rrumbullak nji milion shkrimtarëve të librave mbi kursimin për popull. Unë edhe vetë kam vendosë që t’i ndihmoj pak ose shum popullit në kët pikëpamje dhe tashma kam fillue me e shkrue veprën „Kursimi në popullin tonë në kohën e vjetër”, kurse djali im shkruen veprën „Ndikimi i kursimit në përparimin kulturuer në popull” dhe vajza ime ka shkrue deri tash dy tregime prap për popull, në të cilat flitet si duhet me kursye dhe tash asht tue shkrue të tretin: „Lubica dorëlirë dhe Mica kursimiare”.

— Do të jetë patjetër ndonji tregim shum i bukur?!

— Shum i bukur; në te flitet si sharron Lubica për çashtje dashunije dhe si Mica u martue për nji pasanik të madh dhe gjithmonë u dallue për kursime. „Atij që kursen edhe zoti i ndihmon” përfundon tregimi.

— Kjo do të ketë ndikime jashtëzakonisht të mira në popull — thashë tepër i gëzuem.

— Merret vesh, vazhdon zotni ministri — ndikime të mëdha e të randsishme. Qe, për shembull qyshse njerzit kanë nisë me kursye, vajza ime ka kursye deri tash miraz për vedi ma tepër se njiqindmijë.

— Atëherë kjo qenka për ju partija ma me randsi në buxhet — vërejta.

— Ashtu asht, por vetëm kemi heqë „zi” derisa na ra në mend nji mendim fatmirë kësisoji; kurse partit tjera të buxhetit kanë qenë edhe ma parë, para ardhjes sime si ministër. Për shembull, për kremtet popullore pesë miljon, për shpenzime sekrete qeveritare dhetë miljon, për policin e msheftë pesë miljon, për mbajtjen dhe përforcimin e qeveris në poziten e vet pesë miljon, për reprezentacion antarëve të qeveris nji gjysëm miljoni. Këtu jemi, si gjithkund, shum kursimtarë. Dhe tash vijnë të gjitha partit tjera ma pak të randsishme në buxhet.

— Po për arsim, ushtri, dhe aparatin administrativ?

— Po, keni të drejtë, edhe këtu, përpos arsimit, shkojnë nja dyzet miljon, porse këto hyjnë në deficitin e rregullt vjetuer.

— Po arsimi?

— Arsimi? Eh, ai tashma kuptohet, hyn në shpenzimet e paparashiqueme.

— Paj me çka e mbuloni mandej nji deficit kaq të madh?

— Me kurrgja. Me çka mund të mbulohet? Mbetet borxh. Posa grumbullohet shum deficit, marrim hua dhe kështu prap. Por edhe nga ana tjetër kujdesohemi që në disa parti buxhetore të ketë suficit. Unë tashma në ministrin time kam fillue me e zbatue kursimin dhe në kët punë punojë gjallnisht dhe kolegët tjerë të mij. Kursimi, sikurse po ju thom, asht baza për mirëqenjen e çdo vendi. Dje, n’interes të kursimit, e kam qitë prej pune nji shërbëtuer. Ky asht tashma nji kursun prej tetëqind dinarësh në vjet.

— Keni ba nji punë të mirë! Vërejta.

— Duhet patjetër, zotni, që tashma njiherë të fillojmë me u kujdesue për mirëqenjen e popullit. Shërbëtori qan që ta marr prap në punë, lutet, dhe i ngrati nuk asht as i keq, por ajo që nuk shkon nuk shkon, sepse këte e kërkojnë interesat e atdheut të dashtun. „Me gjysën e rrogës kam me shërbye” thot ai. „Nuk mund të bahet, i thom. Unë jam ministër, por paret nuk janë të mijat por të popullit, të fitueme me djersë e gjak dhe unë duhet patjetër t’i baj syt katër për çdo dinar”. Ju lutem, zotni, thueni vetë, si guxoj me i hjedhë poshtë tetëqind dinarë të shtetit? — mbaroi fjalën ministri dhe me duer të shtrime pritte prej meje përgjegje pozitive.

— As topi nuk e lot!

— Qe, para pak kohe asht dhanë nji shumë e madhe të hollash nji antari të qeveris që ta shërojë gruen, nga buxheti për shpenzime sekrete dhe atëherë, poqese nuk vehet re për çdo pare, vaj halli për popullin?

— Sa janë t’ardhunat e vendit, zotni ministër. Kjo gja, ma merr mendja, asht me randsi?

— Tëhe, kjo bash nuk asht me randsi!… Si të ju thom? Në të vërtetë nuk dihet ende sa janë t’ardhunat. Kam lexue diçka në lidhje me to në nji fletore të jashtme, por kush e din a thue asht gja ekzakte. Vetëm, sidoqoftë, t’ardhuna ka mjaft, mjaft padyshim — tha ministri me emocion dhe mburrje eksperti.

Kët bisedë të kandshme e të randsishme na preu shërbëtori, i cili hyni në zyrën e ministrit dhe lajmroi se nji deputacion nëpunsish dëshiron me dalë para zotni ministrit.

— Do t’i thrras për pak kohë, le të presin, — i tha shërbëtorit dhe mandej m’u drejtue mue.

— Besomni se jam aq i lodhun prej pritjes së shumtë në këto dy tri ditë, saqë cok po m’ushton kryet. Kët kohë tash me ju e grabita që të defrehem në nji bisedim të kandshëm!

— Vijnë për punë? — pyeta.

— Kam pasë, qe shiqoni, mu këtu në kambë nji kallo të madhe për beti dhe para katër ditësh e kam ba operacion dhe operacioni, shyqyr zotit, u ba me shum sukses. Për këte vijnë nëpunsit në krye me shefat e tyne që të m’urojnë e të shprehin gëzimin e tyne për kryemjen e operacionit me sukses.

Unë i kërkova ndjesë zotni ministrit që e pengova në punë dhe që mos ta ndajsha ma gjatë prej punës, në mënyrë ma të njerzishme e përshëndeta dhe dola prej kabinetit të tij.

Dhe me të vërtetë për at kallo të zotni ministrit të financave gjindeshin edhe nëpër fletore gjithmonë komunikata të reja.

„Nëpunsit e entit… dje n’ora katër mbasdreke kanë qenë, në krye me shefin e tyne, si deputacion te zotni ministri i financave që t’i urojnë me gëzim operacionin me sukses të kallos. Zotni ministri urdhnoi t’i pranojë njerzisht dhe me gjithë zemër dhe me kët rast zotni shefi n’emën të tanë nëpunësve t’entit të vet mbajti nji fjalim të prekshëm për at rast dhe zotni ministri i falënderoi të gjithë për kët kujdes të rrallë dhe ndjenjë të sinqertë.”

(Faqja tjetër)