Ýolbaşçy (1/3)

– Doganlar, ähli çykyşlaryňyzy diňledim, şonuň üçin indi meni diňlemegiňizi haýyş edýärin. Bu boş sebitde galýançak, ähli ara alyp maslahatlaşmalarymyz we gepleşiklerimiz hiç zat bolmaz. Bu çägeli toprakda we bu gaýalarda ýagyşly ýyllar bolanda-da hiç zat ösüp bilmedi, bu gurakçylykda hiç birimiziň görmedik zatlarymyzy goýalyň. Haçana çenli şunuň ýaly ýygnanyp, biderek gürleşeris? Mallar azyksyz ölýärler, basym biz we çagalarymyz hem açlyk çekeris. Has gowy we has manyly başga bir çözgüt tapmalydyrys. Bu gurak topragy terk edip, has gowy we hasylly toprak tapmak üçin dünýäniň ähli ýerine  gitmek iň gowusy diýip pikir edýärin, sebäbi indi beýle ýaşap bilmeris.

Onuň  diýenlerinden, dogrusyny aýtsam, bir wagtlar bu hekaýany nädip oýlap tapdym öýdüpdim, ýöne kem-kemden bu nejis aldawdan halas boldum. Indi hakykatdanam bolup geçen we bir ýerde we bir wagt bolup geçen zatlary gürrüň berjekdigime we hiç haçan asla düzedip bilmejekdigime berk ynanýaryn.

Elleri guşaklarynyň aşagy bilen reňkli, aljyraňly we boş, garaňky, düşnüksiz diýen ýaly diňleýjiler bu paýhasly sözlerde janly ýalydy. Olaryň hersi eýýäm haýsydyr bir jadyly, jennetli toprakdadygyny, yza gaýdyp gelen işleriň sogabynyň baý hasyl boljakdygyny göz öňüne getirýärdi.

– Dogry aýdýar! Dogry aýdýar! – tükeniksiz sesler hemme tarapdan pyşyrdadyp gelýärdi.

– Bu ýereýakynrak tarapyndan? – bir burçdan çekilen hüňňürdilik eşidildi.

– Doganlar! – beýlekisi birneme güýçli ses bilen başlady. – Bu maslahaty derrew ýerine ýetirmeli, sebäbi mundan beýläk gidip bilmeris. Özümize zähmet çekdirdik we dartdyrdyk, ýöne hemmesi biderek boldy. Iýmit üçin ulanyp boljak tohum ekdik, ýöne suw joşmalary gelip, tohumy we topragy eňňitlerden ýuwdy, diňe ýalaňaç gaýalar galdy. Bu ýerde baky galmaly we ertirden agşama çenli diňe aç we suwsuz, ýalaňaç we ýalaňaç galmalymy? Zähmetiň bol hasyl berjek has gowy we hasylly topragy gözlemeli.

– Ýör gideliň! Derrew gideliň, sebäbi bu ýer indi ýaşamaga laýyk däl! – Pyşyrdaşmalar peýda boldy we hersi nirä barýanyny pikir etmän gidip başlady.

– Maňa serediň, doganlar! Nirä barýaňyz?– birinji gürrüň berýän täzeden başlady. – Elbetde gitmeli, ýöne beýle däl. Nirä barýandygymyzy bilmeli. Ýogsam özümizi halas etmegiň ýerine has erbet ýagdaýa düşürip bileris. Hemmämiz boýun bolmaly we bize iň gowy we iň göni ýoly görkezjek ýolbaşçy saýlamagy maslahat berýärin.

– Geliň, saýlalyň! Geliň, derrew birini saýlalyň! – hemme ýerde eşidildi.

Ýöne indi jedel ýüze çykdy, hakyky bulam-bujarlyk başlandy. Hemmeler gürleşýärdi, hiç kim birek biregi diňlemeýärdi ýa eşitmeýärdi. Toparlara bölünip başladylar, her kim öz aralarynda hüňürdedi, hatda toparlaram dargady. Iki bolup, biri-biri bilen gürleşip başladylar, subut etjek boldular. Birazdan, elleri bilen biri-birini çekip, agzlary bilen dymdylar. Soň hemmesi ýuwaşlyk bilen gürleşip, täzedengürleşmegiň dowam etdiler.

– Doganlar! Diýip – birden beýleki gykylykly, samsyk sesleri gark eden has güýçli ses ýaňlandy. – Munuň ýaly haýsydyr bir ylalaşyk gazanyp bilmeris. Hemmeler gürleşýär we hiç kim birek biregi diňlänok. Geliň, lider saýlalyň! Aramyzda kimi saýlap bileris? Aramyzda kim ýollary bilmek üçin ýeterlik syýahat etdi? Biziň hemmämiz biri-birimizi gowy tanaýarys, şonuň üçinem özümi we çagalarymy bu ýerde ýekeje adamyň ýolbaşçylygynda goýmaýaryn. Has dogrusy, şu gün irden ýoluň gyrasynda kölegede oturan syýahatçyny gördüm, onuň kimdigini aýdyň?

Ümsümlik azaldy. Hemmesi nätanyş tarapa öwrülip, ony başyndan aýagyna çenli synladylar.

Sakgaly we uzyn saçlary sebäpli gaty bir ýüzi açyk görünmeýän, orta ýaşly syýahatçy oturdy we öňküsi ýaly dymdy, pikirlere siňdi we wagtal-wagtal ullakan hasasyny ýere degirdi.

– Düýn şol adamy ýaş oglan bilen gördüm. Biri-birini tutup, köçä çykýardylar. Düýn gije oglan obadan çykdy, ýöne nätanyş adam şu ýerde galdy.

– Doganlar, geliň, bu manysyz zatlary ýatdan çykaralyň, şonuň üçin wagtymyzy ýitirmeris. Kim bolsa-da, uzakdan gelýär, sebäbi hiç birimiz ony tanamaýarys we elbetde bizi alyp barmagyň iň gysga we iň gowy ýoluny bilýär. Meniň pikirimçe, ol gaty akylly adam, sebäbi ol ýerde ümsüm oturýar we pikirlenýär. Başga biri şu wagta çenli on gezek ýa-da ondanam köp işimizi öwrenerdi ýa-da birimiz bilen söhbetdeşlige başlardy, ýöne ol hemişe ýeke özi otyrdy we hiç zat diýmedi.

– Elbetde, adam bir zat hakda pikir edýändigi üçin arkaýyn oturýar. Beýlekiler bilen ylalaşdy we nätanyş adamy täzeden gözden geçirip başlady. Olaryň her birinde ajaýyp bir häsiýet tapyldy, adatdan daşary akyllylygynyň subutnamasydy.

Gepleşmek üçin has köp wagt sarp edilmedi, şonuň üçin hemmeler bu syýahatçydan has gowy ýerler we has oňat topraklar gözlemek üçin olary dünýäniň çäklerine ugratmak üçin bu syýahatçydan soramagyň iň gowusydygyna ylalaşdylar. Ol olaryň ýolbaşçysy bolmalydy, olar ony diňlärdiler we soragsyz oňa gulak asardylar.

Olar özlerinden kararlaryny düşündirmek üçin nätanyş adamyň ýanyna gitmeli on adamy saýladylar. Bu barlag topar weiliyet oňa ýaramaz ýagdaýy görkezmek we onuň ýolbaşçy bolmagyny haýyş etmekdi.

Şeýdip, on adam geçip, kiçigöwünlilik bilen baş egdiler. Olaryň biri sebitiň öndürijiliksiz topragy, gurak ýyllar we hemmesiniň başdan geçiren görgüleri hakda gürleşip başlady. Ol aşakdaky görnüşde tamamlady:

– Bu şertler öýlerimizi we topragymyzy terk etmäge we has gowy watan tapmak üçin dünýäniň iň gowy ýerine göçmäge mejbur edýär. Iň soňunda ylalaşyga gelen pursatymyzda, Hudaýyň bize rehimdarlyk edendigi, sizi bize – akylly we mynasyp nätanyş adam iberendigi we bizi gowy toprakly ýerle alyp barjakdygyňyz we görgülerimizden halas etjekdigiňiz görünýär. Bu ýerdäki ýaşaýjylaryň hemmesiniň adyndan, baştutanymyz bolmagyňyzy haýyş edýäris. Nirä gitseňizem yzyňyzda galmarys siziň bilen gideris. Ýollary bilýärsiňiz, elbetde siz has bagtly biri bolupdogulypsyňyzwe has gowy watana baş bolarsyňyz. Biz sizi diňläris we buýruklaryňyzyň hersine boýun bolarys. Akylly nätanyş, köp adamy heläkçilikden halas etmäge razy bolarmy? Siz biziň ýolbaşçymyz bolarsyňyzmy?

Bu ýalbarýan sözleriň dowamynda akylly nätanyş hiç wagt başyny galdyrmady. Bütin wagt onuňtapyp oturan ýerinde galdy. Kellesi aşak egildi, gözlerini gamaşdyrdy, hiç zat diýmedi. Wagtal-wagtal hasasyny ýere degirýärdi we pikirlenýärdi. Çykyş gutaransoň, ýerini üýtgetmän ýuwaş-ýuwaşdan seslendi:

– Ederin!

– Onda seniň bilen gidip, has gowy ýer gözläp bilerismi?

– Başararsyňyz! – başyny galdyrman dowam etdi.

Höwes we minnetdarlyk bildirmek indi ýüze çykdy, ýöne nätanyş hiç birine söz aýtmady.

On adam we üstünlikleriniň ýygnanandygyny habar berdiler we diňe şu adamyň bu beýik paýhasa eýe bolandygyny indi görendiklerini aýtdylar.

– Ol hatda kim bilen gürleşýändigini görmek üçin ýerden ýa-da kellesini galdyrmady. Ol diňe arkaýyn oturdy we oýlandy. Gepleşigimize we minnetdarlygymyza diňe iki  söz aýtdy.

– Hakyky akyldar! Seýrek akyl! – Hudaýyň hut özüni halas etmek üçin gökden perişde hökmünde iberendigini aýdyp, ähli tarapdan begenip gygyrdylar. Dünýäde hiç zady biynjalyk edip bilmeýän şeýle ýolbaşçynyň ýolbaşçylygynda üstünlik gazanjakdyklaryna hemmeler berk ynanýardylar.

Şeýdip, ertesi gün daň bilen ýola çykmak kararyna gelindi.

(indiki sahypa)