Ditari i gjuetarit (1/4)

Isha nxanës në klasën e parë të gjimnazit. Megjithate nuk më lejojshin me bajtë pushkë. Por ndoshta ma tepër dhe mu për shkak që ma kishm ndalue kët satisfakicon, gjakimi im ndaj gjuetis bahej gjithnji ma i fortë, e ma i fortë, i pa frenueshëm.

M’u desht patjetër me përdorë dhelpni. E mërzis me lutje shërbtorin që ta marri pushkën me vedi, kur të shkojë në korie me i ruejtë thit që ta pres atje dhe t’ia marr pushkën. Ta merr mendja, për at shërbim më duhej me doemos me ia i dhanë disa fitila prej duhanit të babës.

Unë tashma mbërrina në korie. Pres me padurim; xehem me thit që ungrojnë rreth meje bezditshëm tue kujtue se ndoshta u kam sjellë ushqim i përza idhshëm prej meje dhe i qëlloj me kambë, shkop, thuese ata ishin fajtorë që shërbëtori nuk vinte me pushkë.

Mbas nji pritjeje të gjatë u duk edhe ai. Pushkën e ka në krah, kurse në dorë mban strajcën me misër. Dashnori s’mundet me u gëzue kurr ma tepër për të dashtimën e vet që i vjen në takim s e sa unë për shërbëtorin.

— Ku e ke ate? — pyet ai tue shkapërcye hujt dhe dorën e vuni në gojë si ban njeriu kur e mban cigaren tue pi duhan.

Nxora duhanin prej xhepit, mbështjellë me letër të disa gazetave të vjetra dhe ia dhashë. Ai ma parë i zhdaraviti thit, shpërndau misrin në disa grumbuj të vegjël dhe u ul në cung. Mbasi ndezi cigaren, shtini në gji tepricën e duhanit n’at letër te vogël, letrat e duhanit nën shapkë dhe tha i kënaqun si njeri që ia ka dalë në krye me e plotsue dëshirën e vet:

— Qe, bre, pushka, ta solla, por hapi syt, more rrezik-zi, që të mos vritesh vajhalli, pasha zotin, poqese ndodh ndonji e keqe.

— Çka? — e pyes, bukur i friguem prej asaj vërejtjeje.

— Çka? e, or burazer, çka? Për punën se plas gryka, të bie ne krye copa e pushkës dhe të mbyt në vend. Kështu Lenk Velinovi u vra në vend, bile tue qenë burr plak.

— Pushka, ndoshta ka qenë e keqe që i ka plasë? — thashë që të mundem me u qetsue.

Sreja (ashtu e thirrshin at sherbtorin) i ngrehi me merak dy tri tima duhan, e lëshoi tymin ngadalë prej gojës në nji shirit të ngushtë sikur ta kursente, më dukej se i vinte keq që ta lëshonte pa dhimbje përnjiherë, dhe tha:

— Dreq asht pushka! Si plasi! Pushkë e shëndoshë pa kurrfarë behane, si zemra, mirëpo plasi cok vetë. Ndoshta e ka pasë rriskun me vdekë prej pushkës!

Ky të spjeguem më frigoi edhe ma tepër.

— More, hajde të thotë njeriu prap se pushka ka qenë e mbushun dhe plasi nga të kërsitunit e ndoshta ia ka pasë rrasë dhe plumbin shum. Por çka ke me ba kur ajo kërset vetëvetiu. Kështu qëndron e shprazun për bukuri, askush nuk e prek dhe, kur don me ndodhë taksirati, ajo kërset vetë befas. Trees! Si rrufeja, zot më ruej.

— A thue nxehet baruti prej diellit ose kur asht afër zjarmit? — pyes.

— Nuk, të lutem. Millosavi ecte rrugës midis dimnit dhe e bante pushkën në dorë, e mbante kështu për mjedisi, kurse para tij ecte njifarë Zhika. Unë me Millosavin krah për krah, e edhe vetë bajsha pushkën. Kur pëmjiherë krisi pushka, Zhika ra si qiri dhe zu me kukat. Unë dhe Millosavi u drodhëm befas me shique përrreth. Thashë e vrau dikush nga urrejtja. Ndërsa shiqova pushka e Millosavit tymonte…

Unë nuk e pyeta çka ndodhi matej, dhe ai e ndërpreu mendimin, e, mbas njij pushimi të shkurtë, përfundoi kështu:

— Të thashë, pushka asht dreq! Nganjiherë kur të ban lazëm nuk ndez, bre, edhe pushka ma e mirë, sikur ta hjedhish cok mjedis zjarmit, kurse nganjiherë, kur asht për taksirat, ndez vetë, thuese dreqi ia tërhoq kambzën. Asht ajo që thonë se dreqi as nuk lavron as nuk mih, por përgatit të këqija. Pushkën pa fe sendi në te e mbush dreqi për taksirat dhe bumbullon si shën Ilija.

Mandej m’i tregoi disa raste, ku pushka e zbrazët, pa barut e plumi plasi dhe e mbyti njeriun në vend.

— Rrisku asht ky-përsëriti ai prap — Po të thom, rrisku, e kur të vijë ajo dekika, dreqi vetë e mbush pushkën.

Sreja, mbasi më trimnoi kaq bukur, ma la pushkën dhe u çue e shkoi.

Mbeta vetëm. U ula n’at cung ku ndejti ai dhe u rreka me ia mbushë mendjen vedit se si nuk vjen kurrfarë rreziku me shti me pushkë. Mirëpo, nuk ec. Më sillej nëpër krye ajo që tha Sreja: „dreqi as nuk lavron as nuk mih, por punon për të këqija dhe nuk mundem kurrsesi me e largue prej vedit kët fjali. E mora pushkën në dorë dhe më përshkoi nji tërqethje sikur me e pasë prekë gjarpnin me dorë. Gjithçka në pushkë më dukej ogurzi, plot me parandjenja. Fillova me mendue se si kaq njerëz, të gjithë ushtarët, baba, gjithmonë me pushkë dhe askujt nuk i ndodhi asgja e keqe, e kjo të më ndodhi mue për herën e parë. Trimnue prej këtyne mendimeve, kontrollova që të mos jetë e ngrehun dhe tue qenë i përgaditun për çdo gja, e varra në krah. U nisa nëpër shtegun e ngushtë ma thellë në korie, tue u përpjekë që të mos mendoj për Llukën që u vra dhe aksidentet tjera, por të mendoj për numrin aq të madh të njerëzve të cilëve anuk u ndodhi kurr, asnji e keqe. Por pak nga pak, mandej menjiherë më kaloi nëpër krye ajo fjalija e Srejës:

— Kur don me ndodhë taksirati, pushka vetëvetiu kërsket si rrufeja.

Mbas mendimesh kësisoj gjithmonë shiqojsha pushkën se mos e ngrehte vet dreqi, si thonte Sreja dhe tueqenëse këto mendime të zeza plot me parandjesi mbizotnojshin gjithnji ma tepër e ma tepër t’arsyetemunit tim paqsues, m’u ba se asht ma mirë ta heqi pushkën prej krahut dhe ta baj në dorë.

Tue luftue kështu në vetëvehte me mendime dhe tue trimnue vedin prej nji frigë të çuditshme që më kaploi, mbërrina bile në skajin tjetër të kories. Sikur mos t’ishin hujt, padyshim, as këtu nuk do t’isha ndalë dhe deri atëherë as që më ra ndërmend me vëzhgue ku do të bjerë ndonji pëllumb që ta gjuej ose turtull. U ndala. Sipër meje shushuroi nji pëllumb me krah dhe fluturoi larg e ra në dru në nji arëz. Mue sikur m’erdhi keq që ra aq larg prej meje sa mos me mujtë me shti, por nga ana tjetër m’u ba qejfi që ndodhi ashtu, megjithse kët ndjesin e dytë u rreka ta largoj, dhe të besoj ngultas se nuk kam me e lanë pa shti soll të më vijë në shej.

Mëngjes i freskët veruer. Dielli teksa nxjerrr kryet në lindje me rreze t’arta, të kuqrremta, të kandshme. Vesa ende nuk asht largue, derdhet e të bahet sikur tanë natyra, e lame mbas gjumit të natës, e përtrime dhe e kuqrrueme, qeshet plot lumni e kënaqsi dhe sikur zogjt ndihmojnë me kangën e tyne kët gëzim të nanës së tyne natyrë dhe nuk mundem me u ngopë se kënduemuni. Mu afër koris gjindet nji arë e korrun nëpër të cilën zverdhojnë shtregët ku janë palue duejt. Pak ma tej, nëpër ara në shpatinë janë përhapë puntorët, larasojnë fundat, dhe zbardhin këmishat e burrave të linta, të gjithë të krrusun me drapna në dorë, korrin e vetëm kohë më kohë, vajzat drejtojnë trupin dhe kërset kanga, këndojnë nji strofë e prap krrusen me punue, kurse djelmoshat drejtojnë trupin dhe vazhdojnë strofën e dytë dhe kështu këmbyeshëm derisa ndonjani të mos bajë shaka dhe të shpërthejë qeshje e piskamë dhe të plasi zhurma e potera, të cilave, prej arave tjera, puntorët tjerë fillojnë me iu përgjegjë me poterë edhe ma të madhe. Kështu njerzit, si i thonë nji fjale „qeshin prej hallit”. N’anën e majtë gjindet njani skaj i katundit. Prej kumbullishteve të gjelbërta depërtojnë oxhaqet e bardha prej të cilave shpërtheu tymi n’ajrin e tejpashëm të freskët, ersues aq qetë, tinzisht, thuese nuk lëviz, thuese asht i pikturuem, thuese nuk asht tym.

Ky fëllim i freskët i mëngjesit dhe bukurija e ambientit dhe ato kangë korrtarçe ndikuen në mue në mënyrë të volitshme. U kthjellova, iku parandjenja, u zhduk friga, ndjeva në krahnuer njifarë ambëltimi dhe trimnije.

Ma në fund ndjeva n’afërsi të guguruemit e turtullit, aq qartë thuese më qondronte në krah. Shiqova djathtas kur në nji shtregë afër gardhit turtulli me bishtin e kthyem kah unë. Guguron dhe dredh kryet herë andej herë këndej.

Animirë, m’erdhi në thumb. Turtulli gjah i bukur. Zemra më troklloi ma fort, mora pushkën me guxim, por megjithate me njifarë frige të mësheftë. Rashë në gjuj pranë gardhit nëpër të cilën e shtina pushkën dhe ashtu të mbështetun në nji hu, prej kësaj pozite e shtërngova për krah, e përputha për faqe tue e mbajtë shtërngueshëm ndër duer, sikur duhet kur merr njeriu nishan. Shiqova kështu turtullin nëpër nishan, e vëzhgova dhe nga tronditja ndjeva se m’u dridh cok trupi prej njifarë frige. Animirë, tash asht nevoja me ngrehë çarkim me marrë shej me gjithë mend dhe me qitë.

Në nji ças vendosa për të gjitha. E shtina gishtin në pushkë, e vuna sikur pak përparandej, vetëm se tash aq e shrëngova pushkën sa më dhimbti krahu. Shiqoj turtullin dhe ai gurgon gëzueshëm dhe përdredh kryet e vogël, shiqoj, shiqoj dhe kur mendova se e kam marrë mjaft në shej dhe se duhet me shti; ndjeva njifarë rënqethje, zemra rrahi fort dhe duert m’u dridhën. Ma në fund e quejta Srejën të marrë, që nuk din kurrgja, u zemrova, në vehten time që jam zemërlepër, i mbylla syt dhe fillova me e lëvizë gishtin kah kambza. Gishti e preku kambzën dhe unë sikur u dogja prej saj, m’u ba sikur të gjitha ato tregimet e Srejës do të ndodhin në mue, se më kishte ardhë dekika për të cilën tha Sreja dhe me nji tronditje të madhe tërhoqa kryet mbrapa dhe e largova pushkën prej vedit n’anën e djathtë. Pushka i ra atij hunit tjetër që me këte kryqzohet në çatall dhe kumboi, kurse turtulli i trembun i rrahu krahët, u ngjit nalt dhe fluturoi diku larg.

Mundohesha me ia mbushë vedit mendjen me zor se si m’erdhi keq që më shpëtoi gjahu, por, në të vërtetë, ndjejsha edhe gëzim sikur njeriu që ka shpëtue prej ndonjij rreziku.

Ndjeva, befas, nji qeshje me za prej arës ma t’afërme. Puntorët janë kthye kah unë dhe qeshën se si e Iëshova prej dore gjahun e sigurt.

— Paj, pse nuk po shtin, bre? — bërtiti njani. Nji djalosh nja njizetvjeçar e la drapnin dhe në vrap u drejtue kah unë.

— Më fluturoi — u përgjegja.

— Çka prite?

— Nuk e dij si asht e mbushum pushka, kam frigë mos të pëlcasi.

— Qe ai, ngarendi me shprazë pushkën — bërtiti tjetri, — Mos ia jep!

— Jepja, të paça, le të vritet as! — bërtiti tjetri dhe jehoi gazi.

Ai i skuqun në fytyrë, përspjeti të huejt, i shkaperceu dhe m’u afrue.

— Ku je bre, çfarë pushkze ke… (e muer, filloi me e shique dhe me e vu për faqe)… Ua, sa e lehtë qënka, iu preftë ora!… Kjo mundet me këcye dhe me ta marrë krejt nofullën përnjiherë.

— Të rren, more, qit vëtë! — bërtiti prap ai prej arës, tue ndivnue çka flasin.

— Mos e ndëgjo, të paça shëndosh, të gënjen! — tha ky dhe filloi me u përpjekë që të shofi se si i punon çarku.

— Rueju, pasht zotin, pushka asht e lehtë, ta dijsh.

— Vallë ma e mirë e randa?

— Ma e mirë, nuk këcen!… Në të vërtetë nuk i’a dij hujin derisa mos ta provoj.

— Paj provoje!

Ai u përvodh në korie me pushkë. Nuk shifet me sy. Nji pllumb kungatë në majen e njij dege të thame të njij qarri. Unë dhe puntorët e shiqojmë tue pritë rezultatin me padurim.

Në ndërkohë krisi pushka. Fluturuen shum zogj, disa u ngjitën nalt mbi korie, disa me nji fërshëllimë të rrepië, fluturuen në largsi, erdhi, erë baruti prej pyllit, u ndie nji shushuritje e atillë sikur me qenë diçka tue pikue nëpër tokë. Ai pllumbi fluturoi nalt dhe menjiherë u ul kah toka, gjithnji ma poshtë, ma poshtë, ma përsëkiti dhe ra në megje afër atyne puntorëve. Dy-tre çobaj të vegjël ngarendën dhe zunë me u shtye kur mbërrijën te pllumbi, kush ka me e marrë.

— E vrau, pasha zotin e shpirtin! — vikatën disa prej puntorëve që e kishin ndjekë me kujdes vazhdimisht at punë.

N’at kohë edhe gjuetari duel në patalok, ma la pushkën dhe fugoi kah pllumbi, tue i sha çobajt. Muer pllaumbin prej tyne, e shiqoi dhe nisi me tregue me kënaqsi se si kishte pasë vështirsi me iu afrue tinëz.

Unë shkova te puntorët që të marr vesh prej Arsenit (ashtu e kishte emnin ai që e vrau pllumbin) a këceu pushka shum.

— More unë kam hall sa t’i afrohem, se kur ta shti në shej, si me e pasë në torbën time!

— A këceu? — e ndërpreva.

— Këceu, dhe shum! thashë, pasha fen, ma shkuli faqen!

Tjerët u qeshën e ai vazhdoi:

— Ma jep pushkën që ta baj në gjueti. Për ty asht ndonji që nuk këceu shum.

— Epja atij pllumbin kur asht fisheku i tij! — I tha njani.

— Mirë, por t’mi japin njizet pare.

Unë nxora njizet pare.

— Shiqo, don me m’i dhanë me të vërtetë. Mos m’i jep, pash shëndetin, por tueqenëse ke barut e plumb, eja për ndonji festë te unë që t’i vras disa. Bijnë te na atje në prrue edhe me nji të shtime mundesh me vra dhetë e ma tepër.

Në fund të fundit ia dhanë njizet pare, mora pllumbin e varra për pushkë dhe u nisa atje, n’anën tjetër të kories, që ta pres Srejën, aty ku e prita kur e pruni pushkën.

Sreja u ul në cung dhe kur më shiqoi, më pyeti: — kush ta vrau këtë!

— Çka, kush ma vrau?

— Nuk mundesh ti me vra, s’asht punë e lehtë?

— Bash vetë e kam vra! — e mashtrova, sepse m’erdhi keq që më nënçmon.

Sreja u qesh me pa të keq.

(Faqja tjetër)