Người lãnh đạo (3/3)

(trang trước)

Ngày đầu tiên trôi qua như thế, và những ngày tiếp theo đều tương tự như vậy. Không có chuyện gì quá quan trọng, chỉ xảy ra những chuyện nhỏ nhặt: họ lao đầu vào một con mương, rồi vào một khe núi; họ lại vướng vào hàng rào và bụi cây dâu đen; họ giẫm lên mảnh chai; một số gãy tay và chân; một số bị thương ở đầu. Nhưng họ chịu đựng tất cả những dằn vặt này. Một vài ông già bị bỏ lại nằm chết trên đường. “Nếu ở lại nhà họ cũng sẽ chết, chứ đừng nói là trên đường!” phát ngôn viên lên tiếng, khuyến khích những người khác tiếp tục. Một vài đứa trẻ nhỏ hơn, khoảng một đến hai tuổi, cũng đã bỏ mạng. Các bậc cha mẹ kiên cường trấn áp nỗi đau của mình vì đó là ý chí của Chúa. “Những đứa trẻ càng nhỏ thì càng ít đau buồn. Khi chúng còn nhỏ thì nỗi buồn sẽ ít hơn. Chúa ban phước để cha mẹ không bao giờ mất con cái của mình khi đến tuổi kết hôn. Nếu những đứa trẻ được định sẵn như vậy, thì chết sớm sẽ tốt hơn. Như thế nỗi buồn sẽ không quá lớn!“ phát ngôn viên lại an ủi thêm lần nữa. Một số người quấn vải quanh đầu và chườm lạnh lên vết bầm của mình. Những người khác băng bó và treo cánh tay gãy bằng vải. Tất cả đều là vải rách và bị cắt rời. Quần áo rách bươm, nhưng họ vẫn vui vẻ tiến về phía trước. Tất cả sẽ dễ dàng hơn nếu họ không liên tục bị đói. Nhưng họ phải tiếp tục đi.

Một ngày nọ, một sự kiện chấn động đã xảy ra.

Người lãnh đạo đang đi đằng trước, bao quanh bởi những người đàn ông dũng cảm nhất trong nhóm. (Hai trong số họ đã mất tích, và không ai biết họ đang ở đâu. Tất cả cho rằng họ đã phản bội cộng đồng và bỏ trốn. Có một lần, người phát ngôn đã nói gì đó về tội phản quốc đáng hổ thẹn này. Chỉ một số ít tin rằng hai người đã chết trên đường đi, nhưng họ không nói lên ý kiến ​​của mình để không kích động những người khác.) Cả nhóm còn lại đi theo sau thành hàng. Đột nhiên, xuất hiện một hẻm núi đá cực kỳ rộng lớn và sâu thẳm – một vực thẳm thực sự. Con dốc quá dốc khiến họ không dám tiến lên một bước. Ngay cả những người dũng cảm nhất cũng dừng lại và nhìn vào người lãnh đạo. Nhíu mày, mải mê suy nghĩ trong khi vẫn cúi đầu, y mạnh dạn bước tới, gõ nhẹ cây gậy trước mặt, đầu tiên bên phải, sau đó sang trái, theo cách đặc trưng của y. Nhiều người cho rằng tất cả hành động đó khiến y càng thư thái hơn. Y không nhìn ai mà cũng không nói gì. Trên khuôn mặt y không hề thay đổi biểu cảm hay có dấu vết sợ hãi, dù cho y càng ngày càng gần đến mép vực. Ngay cả những người đàn ông táo bạo nhất cũng tái mét như sắp chết, nhưng không ai dám cảnh báo người lãnh đạo dũng cảm và khôn ngoan. Hai bước nữa và y bức ngay rìa vực. Trong nỗi sợ hãi bệnh hoạn và với đôi mắt mở to, tất cả đều run rẩy. Những người đàn ông dũng cảm nhất suýt thì níu người lãnh đạo lại, mặc dù điều đó có nghĩa là vi phạm kỷ luật, khi y bước một bước, hai bước và lao xuống khe núi. Có nỗi hoang mang, khóc lóc và gào thét dấy lên; nỗi sợ chiếm thế thượng phong.  Một số bắt đầu chạy trốn.

– Khoan đã nào, các anh em! Sao phải vội vã thế? Đây là cách mọi người giữ lời sao? Chúng ta phải theo người đàn ông khôn ngoan này bởi vì ngài biết ngài đang làm gì. Hoạ có điên mà ngài tự hủy hoại mình. Đi tiếp, theo sau ngài! Đây là mối nguy hiểm lớn nhất và có lẽ là cuối cùng rồi, trở ngại cuối cùng. Ai mà biết đúng không? Rằng có lẽở phía bên kia khe núi này, chúng ta sẽ tìm thấy một vùng đất màu mỡ, tráng lệ mà Chúa dành cho chúng ta. Ngay phía trước! Không còn phải hy sinh nữa, ta sẽ nhận được ngay bây giờ!  – người phát ngôn khuyên bảo rồi anh ta cũng tiến lên hai bước, biến mất trong khe núi. Người dũng cảm nhất theo sau và rồi mọi người khác lao vào.

Có tiếng khóc lóc, rên rỉ, van nài, ai oán trên sườn dốc của hẻm núi rộng lớn. Ai cũng sẽ sẵn sàng thề rằng không một ai có thể sống sót, không bị thương hoặc còn nguyên vẹn, nhưng cuộc sống của con người thật ngoan cường. Người lãnh đạo may mắn khác thường. Y đáp xuống bụi cây lúc bị ngã nên không bị thương. Y tự xoay sở và trèo ra ngoài. Trong khi những khóc lóc, rên rỉ và than vãn vang lên bên dưới, y chỉ ngồi bất động, ngậm ngùi im lặng. Một vài người bầm dập và tức giận bắt đầu nguyền rủa y nhưng y không chú ý gì. Những người may mắn ngã vào bụi cây hoặc mắc lên cây lúc ngã xuống, đang cố gắng hết sức trèo ra ngoài. Một số người bị nứt đầu và máu tuôn ra ướt mặt. Không một ai còn nguyên vẹn trừ người lãnh đạo. Tất cả họ đột nhiên cau mày nhìn y và rên rỉ đau đớn nhưng y thậm chí không ngẩng đầu lên. Y im lặng và làm điệu bộ tư thế của một nhà hiền triết thực sự!

Thời gian trôi qua. Lượng lữ khách ngày càng ít đi. Mỗi ngày ít đi một chút. Người thì rời nhóm người thì quay về.

Bắt đầu là một nhóm đông người, giờ chỉ còn lại khoảng hai mươi. Khuôn mặt hốc hác, kiệt sức của họ có dấu hiệu tuyệt vọng, nghi ngờ, mệt mỏi và đói khát, nhưng không ai nói một lời. Họ im lặng giống người lãnh đạo và tiếp tục lang thang. Ngay cả người phát ngôn tinh thần cũng lắc đầu tuyệt vọng. Đường lại còn rất khó đi.

Số lượng của họ ngày càng giảm cho đến khi chỉ còn mười người. Với khuôn mặt tuyệt vọng, họ chỉ biết rên rỉ và phàn nàn thay vì nói chuyện.

Họ trông giống đám què quặt hơn là con người. Một số phải chống nạng. Một số gãy cả hai tay và phải treo lên bằng dây đai buộc chặt quanh cổ. Trên tay họ có vô số băng gạc và nẹp. Ngay cả khi muốn hy sinh thêm nữa, họ cũng không thể vì gần như trên cơ thể họ không còn chỗ cho vết thương mới.

Ngay cả những người mạnh nhất và dũng cảm nhất đã mất niềm tin và hy vọng, nhưng họ vẫn cố gắng đi xa hơn; là thế đấy, bằng cách nào đó, họ bám trụ cùng với nỗ lực tuyệt vời, dù có phàn nàn và đau đớn. Còn có thể làm gì  khác nữa khi đã không thể quay lại? Hy sinh quá nhiều rồi mà giờ phải từ bỏ hành trình sao?

Hoàng hôn buông xuống. Khập khiễng trên đôi nạng, họ đột nhiên nhận ra người lãnh đạo không còn ở trước mặt mình. Thêm một bước nữa và tất cả bọn họ lao xuống một khe núi khác.

– Ối chân tôi! Ối tay tôi! – vang lên những tiếng khóc than và rên rỉ. Vang lên tiếng nguyền rủa yếu ớt tới nhà lãnh đạo xứng đáng nhưng rồi lại trở nên im lặng.

Khi mặt trời lên, người lãnh đạo ngồi đó, giống như ngày đó khi y được chọn. Không có thay đổi gì cả, ít nhất là ngoại hình của y.

Người phát ngôn trèo ra khỏi khe núi, theo sau là hai người khác. Bị thương đến biến dạng và đẫm máu, họ quay lại để xem còn lại bao nhiêu người, nhưng họ là những người duy nhất. Nỗi sợ chết chóc và vô vọng tràn ngập trái tim họ. Không rõ khu vực này là đâu, đồi núi, đá – không có con đường nào rõ ràng. Hai ngày trước họ bắt gặp một con đường nhưng không đi theo đó mà bỏ lại phía sau. Người lãnh đạo đã dẫn dắt họ đi đường này.

Họ nghĩ về những bạn bè và người thân đã chết trong chuyến đi tuyệt vời này. Một nỗi buồn mạnh hơn nỗi đau ở tay chân què quặt dấy lên. Họ đã chứng kiến ​​sự hủy diệt chính họ bằng chính đôi mắt của mình.

Người phát ngôn đi tới chỗ người lãnh đạo và bắt đầu nói với giọng mệt mỏi, run rẩy đầy đau đớn, tuyệt vọng và cay đắng.

– Chúng ta giờ đang đi đâu?

Người lãnh đạo im lặng.

– Ngài đang đưa chúng tôi đi đâu và ngài đã đưa chúng tôi đến đâu đây? Chúng tôi giao phó bản thân và gia đình vào tay ngài và chúng tôi theo ngài, bỏ lại nhà cửa và những ngôi mộ của tổ tiên chúng tôi với hy vọng rằng chúng tôi có thể tự cứu mình khỏi đống đổ nát trên vùng đất cằn cỗi đó. Nhưng ngài đã hủy hoại chúng tôi theo cách tồi tệ hơn. Có hai trăm gia đình theo sau ngài và bây giờ hãy xem còn lại bao nhiêu!

– Ý anh là mọi người không ở đây nữa? – người lãnh đạo lầm bầm mà không ngẩng đầu lên.

– Sao ngài lại hỏi như thế? Ngẩng đầu lên mà xem! Đếm xem có bao nhiêu người trong chúng ta còn lại trên chuyến hành trình không may này! Nhìn xem bộ dạng chúng tôi như thế nào! Thà chết còn hơn bị què như thế này.

– Tôi không nhìn!

– Tại sao không?

– Tôi bị mù.

Sự im lặng chết chóc.

– Ngài bị mù trong chuyến đi sao?

– Tôi bị mù bẩm sinh!

Cả ba gục đầu trong tuyệt vọng.

Cơn gió mùa thu thổi qua những ngọn núi và thổi bay những chiếc lá khô. Một làn sương mù lơ lửng trên những ngọn đồi và xuyên qua không khí lạnh lẽo, không khí mù sương rung rinh. Một tiếng kêu thất thanh vang lên. Mặt trời bị che khuất sau những đám mây cuộn đang vội vã trôi xa hơn và xa hơn.

Cả ba nhìn nhau kinh hoàng.

– Giờ chúng ta có thể đi đâu đây? – một người lầm bầm trầm trọng.

– Chúng ta không biết!

Tại Belgrade, 1901
Cho Dự án “Radoje Domanovic” được dịch bởi Lê Toàn, 2020