Avañeʼẽ
Radoje Domanović (16 jasykõi, 1873 – 17 jasypoapy, 1908) ha’e kuri peteĩ haihára Seviagua, momaranduhára ha mbo’ehára, herakuãitéva imombe’u mbykýre satírico.
Radoje Domanović heñoi kuri táva Ovsište okápe, Sévia mbytepe, Miloš Domanović peteĩ mbo’ehára upépegua ha Persida Cukić, osẽva Pavle Cukić-gui, ha’éva mburuvicha ñorairõhára Seviagua. Mitãrõguare ohasa táva Gornje Jarušice-pe, Kragujevac ypýpe, oho mbo’ehaópe upe távape. Osẽ mbo’ehaógui Kragujevac-pe ha oho Facultad Filosofiagua pe Universidad de Belyratpe, upépe oñemoarandu ñe’ẽ rehegua ha Sévia marandekóre.
Pe 1895 apytépe, Domanović omba’apo ramõ, ombo’e Pirot-pe, Sévia ñembýpe, upe táva osẽ ramo Mburuvi otománogui. Pirot-pe, oikuaa Jaša Prodanović-pe (1867–1948), mbo’ehára ha activista oipytyvõ omoambue hag̃ua hemiandu tetã ñesãmbyhýre. Upépe oikuaa avei hembirekorãme, Natalija Raketić (1875–1939) peteĩ mbo’ehára mboriahu Sremski Karlovci pegua, oipytyvõta ichupe hekove aja, ha oguerekóta avei hendive irundy memby.
Oike guive Partido Radical del Pueblo-pe, oike ñorãirõme pe régimen dinastia Obrenović ndive ha ojei upégui ha oho Vranje-pe upe 1895 pahápe ha upéi 1896-me oho jevy Leskovac-pe. Ombo’e aja Domanović oñepyrũ avei omba’apo haihára ramo, ombokuatia rire 1898-pe hembiapokue oñe’ẽ vaíva hetã sãmbyhýre ha ojekuaa ava atýpe, ha’e ha hembirekópe oñemosẽ hembiapógui ha Domanović ova va’erã hogagua ndive Belyrat-pe.
Belyrat-pe, oñepyrũ omba’apo hapicha kuéra haihára ndive ha ojapo “Zvezda” (Yvága) kuatia arandu semanal ha kuatia arandu político oposición gua “Odjek” (Ñe’ẽ ryryi). Upe ramo guare oñepyrũ ohai ha ombokuatia peteĩha historia satírica, ha’éva “Aña” ha “Mborayhu jejokoguáva”. Upei ojupíma herakuãme ha ou hembiapokuéra ojeikuaavéva, “Tendota” (1901) ha “Stradija” (1902), upávape oñarõ ha ojepilla hetã sãmbyhýre.
Oiko rire pe golpe de estado ojeityhápe Aleksandar Obrenović-pe 1903-pe, Domanović omba’apo escriba ramo Ministerio de Educacion-pe ha pe mburuvicha pyahu oheko mbo’e chupe Alemáñame peteĩ ary voi, Munich-pe. Ou rire Sévia-pe jevy, Radoje ipochy ndoikoi hague mba’eve iporãva Séviape. Oñepyrũ ojapo ha’e ikuaita arandurã político semanalmente osẽva “Stradija” hero, upepe oñe’ẽ vaipa jey hetã jekopytyjoja pyahúre, umi ihaiha kuéra naimbaretevéima yma guaréicha.
Radoje Domanović omano mbyte aravo ohasa rire pyhare mbyte, 17 jasypoapy jave 1908 ary pe, oguereko ramo guare 35 ary avei, oñorairõ heta rire neumonía crónico ndive ha mba’asy po’i avei. Oñeñotỹ tyvyty pyahúpe Belyrat-pe oĩva. Hembiapokue pyahuvéva okañy Ñorairõ Guasu Peteĩha aja.
Tembiapo literario:
Radoje Domanović rembiapo ifamoso veva, oĩ ijapytepe:
- Aña, 1898
- Kraljević Marko Sévia apytepe mokõive ha, 1901
- Mborayhu jejoko guava, 1899
- Pere, 1899
- Py’a mongeta peteĩ buey Séviagua, 1902
- Stradija, 1902
- Tendota, 1901
- Y mano, 1902
Ko tembiapo “Radoje Domanović” omyatỹrõ va Vladimir Živanović, mba’eapokuaahara mba’e porãgua ha vy’a literatura gua avei, ojedigitaliza hag̃ua ko’a tembiapo haiha Séviagua Radoje Domanović, oheja hag̃ua umi moñe’ẽ kuerape oĩva yvyja’ari omoñe’ẽ hag̃ua tembiapo añeteteva ha ojetraduciva avei. Umi tembiasakue ojetraduci ko tembiapo peguarãite, oñembo sarambi ko’ape ipahague:
Tembiaporã “Radoje Domanović” ojetraduci va’ekue Ever Fabian Velazquez Fretes po pe.
[Contents of this biographical reference page were written for the “Radoje Domanović” Project with the goal of promoting the life and works of the famous Serbian satirist, Radoje Domanović, and are released into public domain. Editor]
Радоје Домановић 