Umholi (1/3)
– Bomnaketfu nebangani, sengitivile tonkhe tinkhulumo tenu, sengicela sale nilalela mine. Tonkhe tingcongo atinamsebenti nangabe sichubeka sihlala lapho sikhona khona. Asibekeni eceleni lesimo lesikuso, natsi lesingakaze sisibone etimphilweni tetfu. Umhlaba walapha womile, ngisho naleminyaka kunemvula, kute inhlanyelo lebeyikhula. Kuyoze kube kunini imfuyo yetfu ite kudla, natsi sekusele sikhashane kutsi kati alele etiko. Kufanele sitfole sincumo lesincono nalesine ngcondvo. Ngicaba kutsi kungabancono kutsi sihambe, sitfole indzwo lenomhlaba lononile, ngoba ngeke sisakhona kuhlala lapha.
Sakhamuti salenye indzawo sakhuluma ngelivi lelincane kulomunye umhlangano.Kutsi kwakungunini noma kwakungukupi akusifaki mine nawe. Nangicabanga kumcoka kungikholwa kutsi loku kwake kwenteka kulelinye live ematje asabokotela. Nangikhuluma emaciniso, ngalesinye sikhatsi bengicabanga kutsi ngiyakhile lendzaba, kodwa kancane, kancane ngatikhulula ekucabangeni lemicabango lemibi kangaka. Nyalo ngine litsemba lekutsi ngitawukhona kunitekela kutsi kahle, kahle kwake kwetakani kulelinye live. Kukhomba kutsi angikayicambi lendzaba.
Balaleli bahlala babambe wangephasi, buso babo besebushintjile kwangatsi baphetse kabi, kepha bekukumangala nje kodvwa. Kepha batsatseka ngalamagama lahlakaniphile.Wonkhe muntfu besekacabanga kutsi usendzaweni yemilingo lapho kusebenta ngekutikhandla kuletsa imfuyo lecebile.
– Ucinisile! Ucinisile! – kwasho emavi lakhatsele emaceleni.
– Lendzawo ngabe idvutane? Kwavakala kuhhumutela ekoneni.
– Bomnaketfu! – kwasho lomunye ngelivi leliphakaphakeme. – Asilandzeleni lomyalo lona masinyane ngobe ngeke sisakhona kuphila lemphilo lesiyiphilako. Sitihlukubete kakhulu mahhala. Sihlanyele inhlanyelo lengabe yaya entfunjini, kepha tikhukhula tagugubula yonkhe inhlanyelo kanye nemhlaba kwasala ematje kuphela. Manje sichubeke sihlale lapha yini, sisebente ebusuku nemini phindze silambe, some, sibengcunu sihambe ngetinyawo? Kuncono sihambe sifune indzwao lenemhlaba lovundzile, lapho sitowusebenta khona ngemandla sitfole sivuno lesinyenti.
– Asambeni! Asambeni! Ngekushesha ngoba lendzawo ayisalungi kutsi singahlala kuyo. Kwavuka kuhleba, nguloyo naloyo wavele wacala kuhamba angacabangi nekutsi uyaphi.
– Manini bomnaketfu! Niyaphi!? – kusho sikhulumi sokucala. – Yebo kufanele sihamabe, kodvwa hhayi kanje. Kufanele sati kutsi siyaphi. Ngoba singahle sigcine sitikhandze sisesimeni lesingetulu kunalesi, kani besitsi siyativikela. Ngibona kutsi kuncono sikhetse umholi lesitamlalela sonkhe lotasikhombisa indlela lencono lesingayitsatsa
– Asikhetseni! Asikhetseni umuntfu manje! – wevakala yonkhe indzawo.
Ngulapho ke kwasuka umsinndvo khona, ngisho sidlwangudlwangu. Wonkhe umuntfu abe khuluma, kute lobekalalela lomunye nobe lowungatsi uyeva kutsi kutsiwani. Bacala behlukana ngeticheme ngulowo anhhinhhitela, naleticheme tagcina tilhlukana. Ngababili, bagcina bakhuluma babambene ngemkhono bazama kugcizelela, bavala imilomo ngetandla. Baphindze bahlangana, solo bakhuluma.
– Bomnaketfu! – Kwavakala livi leninemandla lela ncwilisa wonkhe lomsindvo lobowukhonai. Kute sivumelwana lesitofika kuso ngalendlela lesenta ngayo. Wonkhe umuntfu uyakhuluma kute lolalelako. Asikhetseni umholi! Ngubani emkhatsisini wetfu lesingamukhetsa? Ngubani emkhatsisini losahambe kakhulu lonelwati lwendlela? Sonkhe siyatana, mangitikhuluma
mine nebantfwana bami, kute emkhatsisini wetfu lengingamkhetsa kutsi asihole. Kuncone kutsi ningitjele kutsi ngubani lesihambi lesa lebesisolo sihleti lapha emutfuntini eceleni kwalomgwaco kusukela ekuseni?
Kwathula kwatsi cwaka! Bonkhe babuka lesihambi kusukela enhloko kuya entasi etinyaweni. Lomhambi kwakuyindvodza lesa khula khulile. Buso bakhe bebungabonakali kahle ngenca yesilevu sakhe lesikhulu netinwele takhe letindze. Lendvodza yahlala phasi yachubeka yathula, yadla ematsambo engcondvo. Yayihle ishaya indvuku yayo phansi.
– Itolo ngiyibonile yona lendvodza nemfana lomcane. Bebabambene tandla bashona entasi emgacweni. Kepha itolo ebusuku lomfana uhambile kepha lomhambi usele kona lapha.
– Bomnaketfu, asikhohlwe ngale tintfo letinganamsebenti khona singatolahlekelwa sikhatsi. Nomangabe ngubani kusobala kutsi kute namunye wetfu lomatiko, futsi kusobala kutsi nguye lowati indlela lemfisha nalencono lekangasihola kuyo. Ngekubona kwami, uyindvodza lehlakaniphile futsi uhleti nje uthulile udla ematsambo ungcondvo. Kube bekungulomunye umuntfu nje ngabe sovele utingenele tindzaba tetfu, noma ngabe sowucale kucocisana natsi. Kepha yena solo uhleti sonkhe lesikhatsi, uti thulele akasho lutfo.
– Kusobala kutsi kukhona lekakucabangako, mhlawube uhlakaniphile, – kwasho labanye babuka lomhambi futsi.Wonkhe muntfu besekabone intfo lenhle ngaye, leyibufakazi kwekuhlakanipha kwakhe.
Ngaphandle kwekucitsa sikhatsi, bonkhe bavumelana kutsi ababute lomhambi, bekubukeka ngatsi utfunywe nguNkulunkulu kutsi abaholele eveni lelincono, futsi lelinemhlabatsi lononile. Kufanele kutsi abe ngumholi wabo lebatomlalela, bamtfobele nomakanjani.
Bakhetsa emadvodza lalishumi emkhatsisini lekatomuchazela lesincumo sabo. Lomkhambhatsi kwakumele achaze lesimo lesibucayi umphakatsi lebekabhekene naso.
Lomkhabatsi wayakulesihambi ngekutitfoba, munye wabo wacala wakhuluma ngale somiso salendzawo, nangaleminyaka yesomiso nalobundzima lebabhekene naso kulendzawo, ngenca yalesomiso. Wacedza ngalendlela:
– Lesomiso sisiphocelela kutsi sishiye emakhaya etfu kanye nemhlaba wetfu, sihambe siyotfola umhlaba loncono. Ngalesikhatsi lapho sikhone kuvumelana khona, kubukeka ngatsi Nkulunkulu usihawukele wasiletsela wena. Wena uhlakaniphile futsi usihambi lesifanelekile – lesitosikhulula kulokuhlupheka lesikuko. Egameni latotonkhe takhamuti talendzwao sicela kutsi ube ngumholi wetfu. Lawuyohamba khona sitakulandzela. Ubukeka ngatsi indlela uyayati, futsi kusobala kutsi utalelwe endzaweni lencono. Sitakulalela siyitfobele yonkhe imilayeto yakho. Ngabe wena sihambi lesihlakaniphe kakhulu uyavuma yini kusindzisa imiphefumulo yetfu? Ungaba ngumholi wetfu?
Kuyoyonkhe lenkhulumo leyayi bekiswe kulesihambi. Lesihambi lesihlakaniphile asizange sivuse inhloko. Kusosonkhe lesikhatsi sasibhekise phansi inhloko, ngalendlela basikhandze kuso. Inloko yakhe beyibheke phansi, buso bakhe babuswacile, angasho lutfo, ngaphandle kwekushaya indvuku yakhe phansi ngaphambilini. Ngekunhhinhitela watsi:
– Yebo ngiyavuma!
– Singahamba nawe siyobuka indzawo lencono?
– Yebo singahamba! – wavuma solo angakayiphakamisi inhloko yakhe.
Kwaba nekutsakasa nenjabulo, kepha lesihambi asitange sisho nalinye ligama kuloku lebekwenteka.
Labalabalishumi bajike bayotjela lalabanye kutsi baphumelele, bangeta kutsi kukhani babona lenhlakanipho lendvodza lebekanayo.
– Akazange ayivusa inhloko yakhe kubona kutsi ngubani lomukhulumisak. Bekatihlalele nje phasi azindla. Kutotonkhe letinkhulumo nekutibongela wakhuluma emagama lamane kuphela.
– Umuntfu lohlakaniphe ngempela! Kuhlakanipha longatange ukubone! – bamemeta bonkhe ngenjabulo batsi impela uletfwe ngu Nkulunkulu, uyingilozi levela ezulwini itobakhulula. Bonkhe batsemba kutsi batophumelela nembhala ngaphasi kwalomholi lona.Kwatsatfwa sincumo kutsi kutohanjwa lokwa ekuseni.