Tag Archive | Patriota

Marca

Tiven un soño terrible. Non me preocupa tanto o soño en si, pero pregúntome como puiden atopar a coraxe de soñar con cousas horribles, cando eu mesmo son un cidadán tranquilo e respectable, un fillo obediente da nosa querida e aflixida nai Serbia, como todos os seus outros fillos. Por suposto, xa sabes, se eu fose unha excepción en calquera cousa, sería diferente, pero non, meu querido amigo, fago exactamente o mesmo que os demais e, a ser coidadoso, ninguén me pode igualar. Unha vez vin un brillante botón do uniforme dun policía tirado na rúa e fixeime no seu resplandor máxico, case sen darme conta, cheo de doces reminiscencias, cando de súpeto, a miña man comezou a tremer e saltou a un saúdo; a miña cabeza inclinouse cara á terra por sí soa e a miña boca estendeuse nese encantador sorriso que todos levamos ao saudar aos nosos superiores.

– Nobre sangue corre nas miñas veas – iso é o que é! – Isto é o que pensei nese momento e mirei con desdén ao bruto que pasaba, que despreocupadamente pisou o botón.

– Un bruto! – Dixen amargamente, cuspín e logo seguín camiñando calado, consolado polo pensamento de que tales brutos son poucos; e alégrome especialmente de que Deus me dese un corazón refinado e o sangue nobre e cabaleiresco dos nosos antepasados.

Ben, agora podes ver o marabilloso home que son, nada diferente doutros respectables cidadáns, e sen dúbida preguntaraste como poderían ocorrer cousas tan terribles e tolas nos meus soños.

Non me pasou nada raro ese día. Cenei ben e despois senteime a escarvar os dentes a gusto; tomando o meu viño e, despois de facer un uso tan valente e concienciado dos meus dereitos como cidadán, fun para a cama e levei un libro para durmir máis rápido.

O libro axiña me caeu das mans, por suposto, satisfixo o meu desexo e, cumpridos todos os meus deberes, quedei durmido inocente coma un año.

De repente atopeime nunha estreita e enlamada estrada que atravesaba montañas. Unha noite fría e negra. O vento ouveaba entre ramas estériles e cortaba coma unha navalla que toca a pel espida. O ceo negro, mudo e ameazante, e neve, coma po, soprando aos ollos e batendo contra a cara. Nin unha alma viva en ningures. Apresúrome e, de cando en vez, escorrego pola estrada enlamada á esquerda, á dereita. Cambaleo e caio, perdo o camiño, sigo adiante, Deus sabe onde, pero non é unha noite curta e ordinaria, senón un século, e sigo todo o tempo sen saber onde me atopo.

Así que camiñei durante moitos anos e cheguei a algún lugar, moi, moi lonxe do meu país natal a unha parte descoñecida do mundo, a unha estraña terra que probablemente ninguén coñece, estou seguro, só se pode ver nos soños.

Vagando pola terra cheguei a unha cidade grande onde vivía moita xente. No gran mercado había unha enorme multitude, un ruído terrible, o suficiente para rebentar os tímpanos. Metinme nunha pousada que daba ao mercado e pregunteille ao propietario por que se xuntou tanta xente…

– Somos xente tranquila e respectable – comezou a súa historia– , somos leais e obedientes ao maxistrado.

– O maxistrado é a súa autoridade suprema? – preguntei interrompéndoo.

– O maxistrado goberna aquí e el é a nosa autoridade suprema; a policía vén despois.

Eu rin.

– Por que ris? Non o sabías? De onde ves?

Díxenlle como perdera o camiño e que viña dunha terra afastada: Serbia.

– Oín falar dese famoso país! – murmurou o propietario para si, mirándome con respecto, e logo falou en voz alta:

– Ese é o noso camiño – continuou – o maxistrado goberna aquí cos seus policías.

– Como son os policías de aquí?

– Ben, hai diferentes tipos de policías; varían segundo o seu rango. Hai os máis distinguidos e os menos distinguidos… Somos, xa sabes, xente tranquila e respectable, pero todo tipo de malfeitores veñen da veciñanza, corrompennos e ensínannos cousas malas. Para distinguir a cada un dos nosos cidadáns doutras persoas, o maxistrado deu onte a orde de que todos os nosos cidadáns deben acudir ao xulgado local, onde a cada un de nós se lle marcará a testa. É por iso que se xuntou moita xente: para saber que facer.

Estremecinme e pensei que debería fuxir desta estraña terra o máis rápido que puidera, porque eu, aínda que serbio, non estaba acostumado a amosar tal espírito de cabalería, e estaba un pouco inquedo por iso.

O pousadeiro riu benevolentemente, tocoume no ombreiro e dixo orgulloso:

– Ah, estraño, isto é suficiente para ? Non me estraña, hai que percorrer un longo camiño para atopar coraxe coma a nosa!

– E que propós facer? – preguntei tímidamente.

– Que pregunta! Verá o valentes que somos. Hai que percorrer un longo camiño para atopar valor como o noso, xa llo dixen. Vostede viaxou dende moi lonxe e viu o mundo, pero estou seguro de que nunca viu heroes maiores ca nós. Vaiamos alí xuntos. Debo apresurarme.

Estabamos a piques de ir cando escoitamos, diante da porta, o crac dun látego.

Asomeime e vin un espectáculo: un home cunha brillante gorra de tres cornos na cabeza, vestido cun vistoso traxe, ía no lombo doutro home con riquísimas roupas de corte común e civil. Parou fronte á pousada e o xinete baixou.

O pousadeiro saíu, inclinouse ao chan e o home do pomposo traxe entrou na pousada a unha mesa especialmente decorada. O da roupa civil quedou diante da pousada e agardou. O propietario inclinouse tamén cara a el.

– De que vai todo isto? – pregunteille ao arrendador, profundamente desconcertado.

– Ben, o que entrou na pousada é un policía de alto rango, e este home é un dos nosos cidadáns máis distinguidos, moi rico e un gran patriota – murmurou o propietario.

– Pero por que deixa que o outro monte sobre as súas costas?

O pousadeiro negou coa cabeza e botámonos a un lado. Deume un sorriso despectivo e dixo:

– Considerámolo unha gran honra que poucas veces se merece! – Díxome moitas cousas ademais, pero estaba tan emocionado que non as puiden entender. Pero escoitei con bastante claridade o que dixo ao final: – É un servizo ao seu país que aínda non todas as nacións aprenderon a apreciar!

Chegamos á reunión e a elección do presidente xa estaba en curso.

O primeiro grupo presentou a un home chamado Kolb, se lembro ben o nome, como o seu candidato á presidencia; o segundo grupo quería a Talb e o terceiro tiña o seu propio candidato.

Houbo un barullo espantoso; cada grupo quería promover ao seu propio home.

– Creo que non temos un home mellor que Kolb para presidir unha reunión tan importante – dixo unha voz do primeiro grupo – porque todos coñecemos moi ben as súas virtudes como cidadán e a súa gran valentía. Non creo que haxa ninguén entre nós que poida presumir de ter sido montado con tanta frecuencia polas persoas realmente importantes…

– Quen es ti para falar diso – berrou alguén do segundo grupo. – Nunca fostes montado nin por un axudante de policía!

– Sabemos cales son as túas virtudes – berrou alguén do terceiro grupo. – Nunca poderías sufrir un só lategazo sen ouvear!

– Deixémolo claro, irmáns! – comezou Kolb. – É certo que persoas eminentes cabalgan sobre as miñas costas dende hai xa dez anos; azoutáronme e nunca botei un berro, pero ben pode ser que haxa outros máis merecedores entre nós. Quizais algún dos novos sean mellores.

– Non, non – berraron os seus seguidores.

– Non queremos escoitar falar de honras obsoletas! Hai dez anos que Kolb é montado – berraron as voces do segundo grupo.

– O sangue novo está tomando o control, deixade que os cans vellos mastiquen os ósos vellos – dicían algúns do terceiro grupo.

De súpeto non houbo máis ruído; a xente foise para atrás, á esquerda e á dereita, para despexar un camiño e vin a un mozo duns trinta anos. Ao seu paso, todas as cabezas se inclinaron.

– Quen é este? – murmureille ao meu pousadeiro.

– É o líder popular. Xove, pero moi prometedor. Nos seus inicios puido presumir de levar o maxistrado ás costas tres veces. É máis popular que ningún outro.

– Elixirano? – preguntei.

– Iso é máis que seguro, porque o resto de candidatos son todos máis vellos, o tempo adiantounos, mentres que o maxistrado andou onte mesmo ás súas costas.

– Cómo se chama?

– Kleard.

Déronlle un lugar de honra.

– Creo – a voz de Kolb rompeu o silencio – que non podemos atopar un home mellor para esta posición que Kleard. É novo, pero ningún de nós os vellos lle fai igual.

– Escoitade, escoitade! Viva Kleard! – ruxiron todas as voces.

Kolb e Talb levárono ao lugar do presidente. Todo o mundo fixo unha reverencia profunda e houbo un silencio absoluto.

– Grazas, irmáns, pola vosa alta estima e por este honor que me outorgaron por unanimidade. As vosas esperanzas, que recaen en min agora, son demasiado honrosas. Non é doado dirixir a nave dos desexos da nación durante días tan transcendentais, pero farei todo o que estea na miña man para xustificar a vosa confianza, representar honestamente a vosa opinión e merecer o voso alto respecto por min. Grazas, meus irmáns, por elixirme.

– Hurra! Hurra! Hurra! – tronaron os votantes de todos os lados.

– E agora, irmáns, espero que me permitan dicir algunhas palabras sobre este importante acontecemento. Non é doado sufrir dores e tormentos coma os que nos quedan; non é doado ter a testa marcada con ferro quente. Por suposto que non; son dores que non todos os homes poden soportar. Deixade tremer aos covardes, deixadeos branquear de medo, pero non debemos esquecer nin un momento que somos fillos de valentes antepasados, que o sangue nobre corre polas nosas veas, o sangue heroico dos nosos avós, os grandes cabaleiros que morreron sen bater unha pálpebra pola liberdade e polo ben de todos nós, a súa descendencia. O noso sufrimento é leve, se pensades no seu sufrimento. Comportarémonos como membros dunha raza dexenerada e covarde agora que vivimos mellor que nunca? Cada verdadeiro patriota, todos os que non queiran vergoñar á nosa nación ante todo o mundo, soportarán a dor coma un home e un heroe.

– Escoitade! Escoitade! Viva Kleard!

Houbo varios ferventes oradores despois de Kleard; animaron á xente asustada e repetiron máis ou menos o que dixera Kleard.

Entón, un vello pálido e canso, coa cara enrugada, o pelo e a barba brancos coma a neve, pediu falar. Os xeonllos tremíanlle coa idade, as mans sacudíanse e tiña as costas dobradas. A súa voz era trémula, os ollos brillábanlle coas bágoas.

– Nenos, – comezou, coas bágoas rodando polas meixelas brancas e engurradas, caendo sobre a branca barba, – son desgraciado e morrerei pronto, pero paréceme que é mellor que non deixedes acontecer esa vergoña . Teño cen anos e vivín toda a vida sen iso. Por que a marca da escravitude debería quedar impresa na miña cabeza branca e cansa agora?

– Abaixo ese vello ruín! – berrou o presidente.

– Abaixo con el! – berraron outros.

– O vello covarde!

– En vez de animar aos novos, está asustando a todos!

– Debería avergoñarse dos seus pelos grises! Viviu o tempo suficiente e aínda ten medo: os máis novos somos máis valentes!

– Abaixo o covarde!

– Botádeo fóra!

– Abaixo con el!

Unha multitude enfadada de mozos e valentes patriotas lanzouse ao vello e comezou a empurralo, tiralo e darlle patadas cheas de rabia.

Finalmente deixárono marchar por mor da súa idade; se non, lapidaríanno vivo.

Todos se comprometeron a ser valentes ó día seguinte e a amosarse dignos da honra e a gloria da súa nación.

A xente marchou da reunión cunha orde excelente. Mentres se separaban dixeron:

– Mañá veremos quen é quen!

– Sabremos quenes son os fanfarróns mañá!

– Chegou o momento de que os dignos se distingan dos indignos, de xeito que todo canalla non será capaz e non poderá presumir de ter un corazón valente.

Volvín á pousada.

– Viches de que estamos feitos? – preguntoume orgulloso o meu pousadeiro.

– Xa o creo – respondín automaticamente, sentindo que a miña forza me abandonara e que a miña cabeza zumbaba de estrañas impresións.

Nese mesmo día lin no seu xornal un artigo principal que tiña o seguinte texto:

– Cidadáns, é hora de parar os vans eloxios e fanfarronadas entre nós; é hora de deixar de estimar as palabras baleiras que empregamos en abundancia para amosar as nosas virtudes e encantos imaxinarios. Chegou o momento, cidadáns, de poñer a proba as nosas palabras e demostrar quen é realmente digno e quen non! Pero cremos que non haberá covardes vergoñentos entre nós que terán que ser levados pola forza ao lugar de marca designado. Cada un de nós que senta nas súas veas unha pinga do nobre sangue dos nosos devanceiros loitará por ser dos primeiros en soportar a dor e a angustia, con orgullo e tranquilidade, porque isto é unha dor santa, é un sacrificio polo ben do noso país e para o benestar de todos nós. Adiante, cidadáns, porque mañá é o día da nobre proba!

O meu pousadeiro deitouse ese día xusto despois da reunión para chegar o día seguinte o máis cedo posible ao lugar designado. Con todo, moitos foran directos ao Concello para estar o máis preto posible da cabeza da fila.

Ao día seguinte tamén fun ao Concello. Todo o mundo estaba alí: mozos e vellos, homes e mulleres. Algunhas nais trouxeron aos seus pequenos bebés en brazos para que puidesen ser marcados coa marca da escravitude, é dicir de honra, e así obter un maior dereito a altos cargos na función pública.

Houbo empurróns e xuramentos (niso son coma nós os serbios, e dalgún xeito alégrome velo), e todo o mundo esforzouse por ser o primeiro na porta. Algúns incluso levaban a outros pola gorxa.

Un funcionario especial aplicaba as marcas cun traxe branco e formal que reprochaba á xente con lixeireza:

– Non rosme, por Deus, chegará a quenda de todos: non sodes animais, supoño que podemos manexalo sen empurrar.

Comezou a marcar. Un berrou, outro só xemía, pero ninguén foi capaz de soportalo sen un só son mentres estiven alí.

Non podía soportar ver esta tortura por moito tempo, así que volvín á pousada, pero algúns deles xa estaban alí, comendo e bebendo.

– Iso foi todo! – dixo un deles.

– Ben, en realidade nos non gritamos, pero Talb estaba a berrar coma un burro! – dixo outro.

– Xa ves como é o teu Talb, e onte quixeches telo como presidente da reunión.

– Ah, nunca se sabe!

Falaron, xemendo de dor e retorcéndose, pero tratando de ocultalo un do outro, porque a cada un lle avergoñaba que o tomasen por un covarde.

Kleard deshonrouse porque xemía, e un home chamado Lear era un heroe porque pedira que dúas marcas quedasen impresas na súa fronte e non dou un pío de dor. Toda a cidade falaba só del co maior respecto.

Algunhas persoas fuxiron, pero foron desprezadas por todos.

Despois duns días, o que tiña dúas marcas na testa camiñaba coa cabeza alta, con dignidade e autoestima, cheo de gloria e orgullo, e alá onde ía, todos se inclinaban e tiraban o sombreiro para saudar ao heroe do día .

Homes, mulleres e nenos corrían detrás del na rúa para ver ao home máis grande da nación. Onde queira que fose, o susurro inspirado no temor seguiuno: “Lear, Lear!… É el!… Ese é o heroe que non ouveaba, que non daba un son mentres dúas marcas quedaban impresas na súa testa.” Estaba nos titulares dos xornais, eloxiado e glorificado.

Era merecedor do amor da xente.

En todo o lugar escoitei eses eloxios e comezei a sentir o vello e nobre sangue serbio correndo polas miñas veas. Os nosos antepasados eran heroes, morreron empalados pola liberdade; tamén nos temos o noso heroico pasado e o noso Kosovo. Emociónome con orgullo e vaidade nacional, desexoso de mostrar o valente que é a miña raza e de precipitarme ao Concello e berrar:

– Por que eloxiades ao voso Lear? Nunca vichedes verdadeiros heroes! Vinde a ver por vos mesmos como é o nobre sangue serbio! Aplica dez marcas sobre a miña cabeza, non só dúas!

O funcionario do traxe branco puxo a súa marca preto da miña testa e comecei … Espertei do meu soño.

Froteime a testa de medo e persigneime, preguntándome polas cousas estrañas que aparecen nos meus soños.

– Case lle fixen sombra á gloria do seu Lear – pensei e, satisfeito, e volvínme, dalgún xeito sentindo que o meu soño non chegara ao seu fin.

 

En Belgrado, 1899.
Para o proxecto “Radoje Domanović” traducido por Noelia Pedrares, 2020.

Marcatge

Vaig tenir un somni horrible. No em pregunto tant el somni en si mateix, però em pregunto com podria trobar el coratge de somiar amb coses horribles, quan soc un ciutadà tranquil i respectable, un fill obedient de la nostra estimada, mare afectada Sèrbia, com tots els seus altres fills. Per descomptat, ja sabeu, si jo fos una excepció en qualsevol cosa, seria diferent, però no, estimat amic, jo faig exactament el mateix que tots els altres, i pel fet de tenir compte amb tot, ningú no pot igualar-me. Una vegada vaig veure un brillant botó de l’uniforme d’un policia situat al carrer, i vaig mirar la seva brillantor màgica, gairebé al punt de passar a prop, ple de dolces reminiscències, quan de sobte, la mà em va començar a tremolar i va sortir a saludar; el meu cap es va inclinar cap a la terra, i la meua boca es va estendre per aquell somriure encantador que tots portem quan saludem els nostres superiors.

– Hi ha sang noble a les meues venes – això és el que és! – Això és el que vaig pensar en aquell moment i vaig mirar amb menyspreu elbèstia que passava descuidadament sobre el botó.

– Un bèstia! – vaig dir amargament i vaig escopir, i després vaig caminar tranquil·lament, consolat pel pensament que aquestes bèsties són poques; i em vaig alegrar especialment que Déu m’hagués donat un cor refinat i la sang noble i cavalleresca dels nostres avantpassats.

Bé, ara podeu veure quin home meravellós soc, gens diferent dels altres ciutadans respectables i, sens dubte, us preguntareu com podrien ocórrer coses tan terribles i ximpleries en els meus somnis.

No em va passar res inusual aquell dia. Vaig fer un bon sopar i després em vaig asseure a rentar-me les dents quan em va vindre bé; bevent el meu vi i, després d’haver fet un ús tan valent i conscient dels meus drets com a ciutadà, vaig anar al llit i vaig agafar un llibre per anar a dormir més ràpidament.

El llibre aviat es va esborrar de les meves mans, havent, per descomptat, satisfet el meu desig i, amb tots els deures fets, em vaig adormir tan innocent com un xai.

Tot d’una em vaig trobar per un camí estret i fangós que duia cap a les muntanyes. Una freda i negra nit. El vent grinyola entre les branques àrides i es talla com una navalla sempre que toca la pell nua. El cel és negre, mut i amenaçador, i la neu, com la pols, que bufa als ulls i batega la cara. No és una ànima viva enlloc. M’afanyo de tant en tant i tot seguit m’esquitlli pel camí fangós a l’esquerra, a la dreta. Trontolli i caic, i finalment perdo el meu camí, vaig endavant –Deu sap on – i no és una nit curta i corrent, sinó tan llarga com un segle, i camino tot el temps sense saber cap a on.

Així vaig caminar durant molts anys i vaig arribar a un lloc, molt lluny del meu país natal, a una part desconeguda del món, a una terra estranya de la qual probablement ningú no en sap res, i que, estic segur, només es pot veure en els somnis.

Passejant per la terra vaig arribar a una gran ciutat on vivia molta gent. A la gran plaça del mercat, hi havia una gran gentada, un terrible soroll, suficient per fer esclatar el timpà. Em vaig instal·lar a la posada davant del mercat i vaig preguntar al propietari per què s’havia reunit tanta gent…

– Som persones tranquil·les i respectables – va començar la seva història, – som fidels i obedients amb l’alcalde.

– L’alcalde és la teva suprema autoritat? – vaig preguntar, interrompent-lo.

– L’alcalde governa aquí i és la nostra suprema autoritat; la policia va després.

Vaig riure.

– Per què rius?… No ho sabies?… D’on vens?

Li vaig explicar com havia perdut el meu camí i que venia d’una terra llunyana: Sèrbia.

– Ja he sentit a parlar del famós país! – va murmurar el propietari, mirant-me amb respecte, i després va parlar en veu alta:

– Així és la nostra manera – va continuar –, l’alcalde governa aquí amb els seus policies.

– Com són els vostres policies?

– Bé, hi ha diferents tipus de policies – varien segons el seu rang. Hi ha persones més distingides i menys distingides… Som, ja ho sabeu, persones tranquil·les i respectables, però tot tipus de vagabunds provenen del barri, ens corrompen i ens ensenyen coses dolentes. Per distingir cadascun dels nostres ciutadans de les altres persones, l’alcalde va dictar ahir un ordre de que tots els nostres ciutadans anessin al jutjat local, on cadascun de nosaltres portarà un marcatge al cap. És per això que s’han reunit tantes persones: per aconsellar què fer.

Vaig estremir-me i vaig pensar que havia de fugir d’aquesta estranya terra tan ràpidament com pogués, perquè jo, tot i que serbi, no estava acostumat a mostrar aquesta mena d’esperit de la cavalleresca, i estava una mica inquiet.

El propietari va riure benèvolament, em va tocar a l’espatlla i em va dir amb orgull:

– Ah, foraster, és suficient per espantar-te? No és d’estranyar, cal recórrer un llarg camí per trobar coratge com el nostre!

– I què voleu fer? – vaig preguntar tímidament.

– Quina pregunta! Veuràs com som de valents. Has de recórrer un llarg camí per trobar coratge com el nostre, t’ho dic. Has viatjat lluny i ampli i has vist el món, però estic segur que mai no has vist herois més grans que nosaltres. Anem junts. M’he de donar pressa.

Estàvem a punt d’anar quan vam sentir, davant de la porta, l’esclafit d’un fuet.

Vaig fer una vista: un home amb una gorra brillant i de tres banyes al cap, vestit amb un vestit feixuc, anava a la part de darrere d’un altre home amb una roba molt rica de tall comú i civil. Es va aturar davant de la posada i el genet es va baixar.

El propietari va sortir al carrer, es va inclinar a terra i l’home vestit que vestia ordinari va anar a la posada fins a una taula especialment decorada. El de la roba civil es va quedar davant de la posada i va esperar. El propietari també es va inclinar cap a ell.

– De què es tracta tot això? – vaig preguntar al propietari, profundament desconcertat.

– Bé, el que va entrar a la posada és un policia d’alt rang, i aquest home és un dels nostres ciutadans més distingits, molt ric i un gran patriota – va xiuxiuejar el patró.

– Però per què deixa que l’altre es passegi per la seua esquena?

El propietari va sacsejar el cap i ens vam apartar. Em va donar un somriure desagradable i em va dir:

– Considerem que és un gran honor que rarament es mereix! – A més, em va dir moltes coses, però estava molt emocionat que no vaig poder entendre-les totes. Però vaig escoltar amb claredat el que va dir al final: – És un servei per al país d’un que totes les nacions encara no han après a apreciar!

Vam anar a la reunió i les eleccions del president ja estaven en curs.

El primer grup va plantejar un home que es deia Kolb, si no m’equivoco, com a candidat a la presidència; el segon grup volia Talb, i el tercer tenia un candidat propi.

Hi va haver una confusió temible; cada grup volia proposar el seu propi home.

– Crec que no tenim un home millor que Kolb per a la presidència d’una reunió tan important – va dir una veu del primer grup,– perquè tots coneixem tan bé les seves virtuts com a ciutadà i el seu gran coratge. No crec que hi hagi algú entre nosaltres que pugui presumir d’haver estat pilotat tan sovint per gent realment important…

– Qui ets tu per parlar sobre això, – va cridar algú del segon grup. – Mai no us ha manejat un secretari de policia!

– Sabem quines són les teves virtuts – va cridar algú del tercer grup. – Mai podríeu patir un sol cop del fuet sense queixes!

– Solucionem aquest tema, germans! – va començar Kolb. – És veritat que persones eminents estaven cavalcant a la meua esquena ja fa deu anys; em van assotar i mai vaig plorar, però pot ser que entre nosaltres hi hagi més que ho mereixen. Potser hi ha altres més joves.

– No, no – van cridar els seus partidaris.

– No volem escoltar honors obsolets. Han passat deu anys des que Kolbens va dirigir – va cridar les veus del segon grup.

– La sang jove s’apodera, deixa que els gossos masteguin ossos vells – van cridar alguns del tercer grup.

De sobte no es va fer més soroll; la gent es desplaçava enrere, a l’esquerra i a la dreta, per buidar un camí i vaig veure un jove d’uns trenta anys. Quan s’acostava, tots els caps s’inclinaven baix.

– Qui és? – vaig xiuxiuejar al propietari.

– És el líder popular. Un jove, però molt prometedor. En els seus primers temps, podia presumir d’haver portat l’alcalde a l’esquena tres vegades. És més popular que ningú.

– Potser l’elegiran? – vaig preguntar.

– Això és més que cert, perquè com tots els altres candidats, tots són majors, el temps els ha superat, mentre que l’alcalde va estar una estona a la seva esquena.

– Quin és el seu nom?

– Kleard.

Li van donar un lloc d’honor.

– Crec que – la veu de Kolb va trencar el silenci – no podem trobar un home millor per a aquesta posició que Kleard. És jove, però cap de nosaltres és més que ell.

–Això és, això és!… Llarga vida a Kleard!… – totes les veus van rugir.

Kolb i Talb el van portar al lloc del president. Tothom va fer un arc profund i es va fer un silenci absolut.

– Gràcies, germans, per la vostra alta consideració i per aquest honor que m’heu concedit tan unànimement. Les vostres esperances, que ara em mantenen, són massa afalagadores. No és fàcil dirigir el vaixell dels desitjos de la nació en aquests dies tan importants, però faré tot el que estigui a la meva disposició per justificar la vostra confiança, per representar sincerament la vostra opinió i per merèixer la meva alta consideració per mi. Gràcies, germans, per elegir-me.

– Hurra! Hurra! Hurra – van cridar els electorsde totes bandes.

– I ara, germans, espero que em permeteu dir unes paraules sobre aquest important esdeveniment. No és fàcil patir dolors, com els turments que hi ha a la nostra disposició; no és fàcil tenir un front marcat amb ferro calent. De fet, no — són dolors que no tots els homes poden suportar. Deixeu tremolar els covards, deixeu-los esclatar de por, però no hem d’oblidar ni un moment que som fills d’avantpassats valents, que la sang noble corre a les nostres venes, la sang heroica dels nostres avis, els grans cavallers que solien morir sense parpellejar per la llibertat i pel bé de tots nosaltres, la seva descendència. El nostre patiment és lleu, si penseu en el seu patiment— ens comportarem com a membres d’una raça degenerada i covarda ara que vivim millor que mai? Cada patriota vertader, tothom qui no vulgui fer vergonya a la nostra nació davant tot el món, suportarà el dolor com un home i un heroi.

– Això és, això és!… Llarga vida a Kleard!

Va haver-hi diversos oradors fervents després de Kleard; van animar la gent atemorida i van repetir més o menys el que Kleard havia dit.

Aleshores, un vell i desgastat pàl·lid, amb la cara arrugada, els cabells i la barba tan blanques com la neu, va demanar parlar. Els genolls li tremolaven de l’edat, les mans tremolaven, l’esquena doblegada. La seva veu va tremolar, els seus ulls brillants de llàgrimes.

– Nens – va començar, amb les llàgrimes que es van arrodonir per les galtes blanques i arrugades i caient sobre la barba blanca; – soc miserable i moriré aviat, però em sembla que millor que no haguéssiu de permetre que tanta vergonya us vingués. Tinc cent anys i he viscut tota la meva vida sense això!… Per què s’ha d’estampar la marca d’esclavitud al meu cap blanc i cansat?…

– Avall amb aquell vell! – va cridar el president.

– Avall amb ell! – van cridar altres.

– El vell covard!

– En lloc d’animar la joventut, fa por a tothom!

– Hauria d’avergonyir-se dels seus cabells grisos! Ha viscut força temps i encara pot tenir por –  els joves som més valents…

– Avall amb el covard!

– Llanceu-lo!

– Avall amb ell!

Una multitud d’enutjosos valents i joves patriotes es va precipitar sobre el vell i van començar a empènyer-lo, tirar-lo i pegar-lo amb ràbia.

Finalment el van deixar anar per la seva edat – si no, l’haurien lapidat viu.

Tots es van comprometre a ser valents demà i a mostrar-se dignes de l’honor i la glòria de la seva nació.

La gent es va anar de la reunió en un ordre excel·lent. Al separar-se, van dir:

– Demà veurem qui és qui!

– Resoldrem els caçadors demà!

– Ha arribat el moment de que els dignes es distingeixin dels indignes, de manera que tot canalla no podrà presumir d’un cor valent!

Vaig tornar a la posada.

– Heu vist de què estem fets? – em va preguntar amb orgull el propietari.

– De veritat que sí, – vaig respondre automàticament, sentint que la meva força m’havia abandonat i que el meu cap em molestava amb estranyes impressions.

Aquell mateix dia, vaig llegir al seu diari un article principal que va aparèixer de la manera següent:

– Ciutadans, ha arribat el moment d’aturar la jactància i lo jactanciós entre nosaltres; és hora de deixar d’estimar les paraules buides que fem servir amb profusió per mostrar les nostres virtuts i deserts imaginaris. Ha arribat el moment, ciutadans, de posar a prova les nostres paraules i de demostrar qui és realment digne i qui no. Però creiem que no hi haurà covards vergonyosos entre nosaltres que hauran de ser portats per la força al lloc de marca designat. Cadascun de nosaltres que sent en les seves venes una gota de la sang noble dels nostres avantpassats lluitarà per estar entre els primers a suportar el dolor i l’angoixa, orgullosos i plàcids, perquè aquest és un dolor sant, és un sacrifici pel bé del nostre país i pel benestar de tots nosaltres. Endavant, ciutadans, perquè demà és el dia de la noble prova!…

El propietari va anar a dormir aquell dia immediatament després de la reunió per tal d’arribar el més aviat possible al lloc designat l’endemà. Tanmateix, molts havien anat directament a l’Ajuntament per estar el més a prop possible del principi de la fila.

L’endemà també vaig anar a l’ajuntament. Tothom hi era, jove i vell, masculí i femení. Algunes mares van portar els seus nadons als seus braços perquè es poguessin identificar amb la marca d’esclavitud, és a dir d’honor, i obtenir així un dret més gran a les altes funcions del servei civil.

Hi havia empentes i grolleries (ja que són com els serbis, i en certa manera me n’alegro), i tothom s’esforçava per a ser el primer a la porta. Alguns fins i tot agafaven a uns altres per la gola.

Els marcatges eren posats per un funcionari especial amb un vestit formal i blanc, que va  ser reprotxat lleugerament per la gent:

– No us molgueu, pel bé de Déu, arribarà el torn de tothom – no sou animals, suposo que podem gestionar-ho tot sense empentar-nos.

Va començar el marcatge. Un va cridar, l’altre només va gemegar, però ningú no era capaç de suportar-lo sense fer cap son mentre jo hi fos.

No vaig poder suportar gaire temps per mirar aquesta tortura, així que vaig tornar a la posada, però alguns ja eren allà, menjant i bevent.

– Ja s’ha acabat! – va dir un d’ells.

– Bé, no cridàvem de veritat, però Talb bramava com un ruc!… – va dir un altre.

– Ja veieu com és el vostre Talb, i vau voler tenir-lo com a president de la reunió ahir.

– Ah, mai no se sap!

Parlaven, gemegant amb dolor i arruïnament, però intentaven amagar-lo l’un de l’altre, perquè s’avergonyien que els creguessin covards.

Kleard es va deshonrar, perquè va gemegar, i un home que es deia Lear era un heroi perquè va demanar que les dues marques estiguessin impressionades al front i que mai no sentís dolor. Tot el poble parlava amb el major respecte només sobre ell.

Algunes persones van fugir, però tothom va ser menyspreat.

Al cap d’uns quants dies, el que tenia dues marques al front va caminar amb el cap alt, amb dignitat i autoestima, ple de glòria i orgull, i allà on anés, tothom es va inclinar i es va abatre el barret per saludar l’heroi del dia.

Homes, dones i nens corrien darrere seu al carrer per veure el millor home de la nació. Allà on anava, el xiuxiueig inspirat per la seva admiració el seguia: “Lear, Lear!… És ell!… Aquest és l’heroi que no va ganyolar, que no va fer cap son, mentre que dues marques es van quedar impressionades al seu front!”, va ser lloat i glorificat en els titulars dels diaris.

I havia merescut l’amor de la gent.

Arreu escolto aquest elogi i començo a sentir la vella i noble sang sèrbia corrent per les meues venes. Els nostres avantpassats eren herois, van morir empalats a les estaques per la llibertat; també tenim el nostre heroic passat i el nostre Kosovo. M’emociono amb orgull i vanitat nacional, desitjós de mostrar com de valenta és la meva raça i de córrer a l’Ajuntament i cridar:

– Per què lloeu el vostre Lear?… Mai heu vist autèntics herois! Veniu a veure com és la noble sang sèrbia! Apliqueu-me deu marques al cap, no només dues!

El funcionari amb el vestit blanc em va fer la marca prop del front, i vaig començar… Em vaig despertar del meu somni.

Vaig fregar-me el front amb por i em vaig creuar, preguntant-me per les coses estranyes que apareixen en els somnis.

– Vaig eclipsar la glòria del seu Lear gairebé, – vaig pensar i, satisfet, em vaig convertir i em vaig lamentar d’alguna manera que el meu somni no s’hagués acabat.

 

A Belgrad, 1899.
Per al projecte “Radoje Domanović” traduït per Alba Campoy Martínez, 2020.

Marca

Tuve un terrible sueño. No me pregunto sobre el sueño en sí, sino sobre cómo hallé el coraje para soñar cosas tan terribles, cuando soy un tranquilo y respetable ciudadano, un obediente hijo de nuestra querida y afligida madre Serbia, tal como todos sus otros hijos. Por supuesto, sabes, si fuera una excepción en cualquier cosa, sería diferente; pero no, mi querido amigo, hago exactamente lo mismo que todos los demás y en cuanto a ser cuidadoso en todo, nadie puede igualarme en eso. Una vez vi un brillante botón del uniforme de un policía tirado en la calle y observé su mágico brillo, casi al punto de pasar, lleno de dulces recuerdos; cuando de repente, mi mano empezó a temblar y saltó en un saludo. Mi cabeza hizo una reverencia a la misma tierra y mi boca se extendió en una encantadora sonrisa que todos usábamos al saludar a nuestros superiores.

– La sangre noble corre en mis venas – ¡Eso es lo que es! – Esto es lo que pensé en el momento y miré con desdén al salvaje que iba de pasada quien pisaba imprudentemente el botón.

– ¡Salvaje! – dije amargado y escupí, y luego seguí caminando en silencio, consolado ante el pensamiento que tales brutos eran pocos; y estaba particularmente contento que Dios me dio un refinado corazón y la noble y cortés sangre de nuestros ancestros.

Bueno, ahora pueden ver el fantástico hombre que soy, para nada diferente de los otros respetables ciudadanos y no dudarás en preguntarte cómo cosas tan terribles y ridículas pudieron ocurrir en mis sueños.

Nada inusual me pasó ese día. Tuve una buena cena y luego me senté a limpiarme los dientes con un palillo por ocio; sorbiendo mi vino y luego, habiendo hecho valiente y consciente uso de mis derechos como ciudadanos, me fui a la cama y me llevé un libro conmigo para dormirme más rápido.

Pronto, el libro se resbaló de mis manos, por supuesto habiendo satisfecho mi deseo y terminado mis deberes, me quedé dormido como un inocente angelito.

De repente, me encontré en un estrecho y lodoso camino que guiaba a través de las montañas. Una fría y oscura noche. El viento aúlla entre ramas estériles y corta como una cuchilla cada vez que toca la piel desnuda. El cielo negro, soso y amenazante y la nieve, como el polvo, volando hacia tus ojos y golpeándote el rostro. No había ni un alma en ninguna parte. Me apuré y cada cierto tiempo me resbalaba hacia ambos lados en el camino fangoso. Me tambaleaba y caía y finalmente perdí mi camino, deambulaba – Dios sabe donde– y no es una corta y ordinaria noche, pero larga como un siglo, y camino todo el tiempo sin saber donde.

Así que caminé por muchos años y llegué a algún lugar, muy, muy lejano de mi país natal hasta una parte desconocida del mundo, a una tierra extraña la cual probablemente nadie conocía y que, estoy seguro, solo puede verse en mis sueños.

Rondando por la tierra, llegué a un gran pueblo donde vivían muchas personas. En el gran mercado había una gran multitud, había un terrible sonido sonando, lo suficientemente horrible como para que te explotara el tímpano. Me paré en una posada que estaba dando hacia el mercado y le pregunté al dueño porque tantas personas se habían congregado…

– Somos personas tranquilas y respetables – empezó su historia – somos leales y obedientes al alcalde.

– ¿El alcalde es su autoridad suprema? – pregunté interrumpiéndolo.

– El alcalde gobierna aquí y es nuestra autoridad suprema; le sigue la policía.

Me reí.

– ¿Por qué te ríes?… ¿No lo sabías?… ¿De dónde vienes?

Le dije cómo había perdido mi camino y que venía de una tierra distante – Serbia.

– ¡He escuchado del famoso país! – susurró el casero para sí mismo, mirándome con respeto y luego dijo en voz alta:

– Esa es nuestra forma – continuó – El anciano gobierna aquí con sus policías.

– ¿Cómo son sus policías?

– Bueno, hay muchos tipos de policías – varían dependiendo de su rango. Hay unos más distinguidos y otro menos distinguidos… Somos, tú sabes, personas tranquilas y respetables, pero todo tipo de vagabundos vienen de los alrededores, nos corrompen y nos enseñan cosas malvadas. Para distinguir a cada ciudadano de otras personas, el anciano dio una orden ayer que todos nuestros ciudadanos deben dirigirse al ayuntamiento, donde cada uno de nosotros tendrá su frente marcada. Es por esto que tantas personas se juntaron: para poder encontrar orientación sobre qué hacer.

Me encogí de brazos y pensé que debería escapar de esta extraña tierra tan rápido como pudiera, porque yo, aunque fuera serbio, no estaba acostumbrado a tal exhibición de espíritu de gallardía y ¡estaba un poco incómodo por esto!

El dueño se rió con benevolencia, me dio un golpecito en el hombro y dijo orgullosamente:

– Oh, extraño, ¿esto es suficiente para asustarte? ¡Con razón tienes que ir tan lejos para encontrar un coraje como el nuestro!

– Y, ¿qué quieres hacer? – pregunté tímidamente.

–  ¡Que pregunta! Verás lo valiente que somos. Te diré, tienes que ir muy lejos para encontrar un coraje como el nuestro. Has viajado lejos y vastamente y has visto el mundo, pero estoy seguro de que nunca has visto mejores héroes que nosotros. Déjanos ir ahí juntos. Debo apurarme.

Estábamos a punto de ir cuando escuchamos, en frente de la puerta, el chasquido de un látigo.

Eché un vistazo hacia afuera: había una escena – un hombre con una brillante capucha de tres cuernos en su cabeza, vestido con un traje con un estampado llamativo, estaba montado en la espalda de otro hombre vestido con ropas costosas de corte civil y común. Se paró en frente de la posada y el jinete se bajó.

El dueño salió, hizo una reverencia en el piso y el hombre en el traje con estampado llamartivo entró en la posada a una mesa decorada especialmente. El que estaba con ropa civil se quedó en frente de la posada y espero. El dueño también hizo una referencia baja hacia él.

– ¿De qué se trata todo esto? – le pregunté al dueño, profundamente confundido.

– Bueno, el que entró en la posada es un policía de rango alto y este hombre es uno de nuestros ciudadanos más distinguidos, muy rico y un gran patriota, – susurró el dueño.

– Pero ¿por qué deja al otro montarse en su espalda?

El dueño me sacudió su cabeza y nos hicimos a un lado. Me dedicó una sonrisa despectiva y dijo:

– ¡Lo consideramos un gran honor que rara vez es merecido! – Además me dijo una gran cantidad de cosas, pero estaba emocionado de que no pudiera entenderlas. Pero escuché claramente lo que dijo al final: – ¡Es un servicio a nuestro país que no todas las naciones han aprendido a apreciar!

Fuimos a la reunión y la elección del presidente ya estaba tomando lugar.

El primer grupo pusó a un hombre llamado Kolb, si recuerdo el nombre correctamente, como su candidato para el puesto; el segundo grupo quería a Talb y el tercero tenía su propio candidato.

Había una aterradora confusión; cada grupo quería poner a su propio hombre.

– Creo que no tenemos un hombre mejor que Kolb para el puesto de una reunión tan importante, – dijo una voz del primer grupo, – porque todos conocemos muy bien sus virtudes como ciudadano y su gran valentía. No creo que nadie entre nosotros puede jactarse de haber sido montado tan frecuentemente por las personas realmente importantes…

– Quien eres tu para hablar de eso, – chilló alguien del segundo grupo. – ¡Nunca te ha montado un subalterno de la policía!

– Sabemos cuales son tus virtudes, – chilló alguien del tercer grupo. – ¡nunca podrías recibir ni un simple golpe del látigo sin gritar!

– ¡Hermanos, dejemos esto claro! – empezó Kolb. – Es verdad que personas eminentes estaban cabalgando en mi espalda ya hace diez años; ellos me dieron latigazos y nunca he llorado, pero puede ser que hay otros más dignos entre nosotros. Quizás hay unos mejores más jóvenes.

– No, no, – chillaron sus simpatizantes.

– ¡No queremos escuchar de honores anticuados! Han pasado diez años desde que Kolb fue montado, – gritaron las voces del segundo grupo.

– La sangre joven está tomando el poder, dejen que los perros viejos mastiquen huesos viejos, – dijo alguien del tercer grupo.

De repente no hubo más ruido; las personas se movieron hacia atrás, hacia la izquierda y derecha, para abrir el camino y vi un hombre joven alrededor de 30 años. Mientras se acercaba, todas las cabezas hicieron una reverencia baja.

– ¿Quién es ese? – le susurré al dueño.

– Él es el líder popular. Un hombre joven, pero muy prometedor. En sus primeros días se jactaba de haber cargado al alcalde en su espalda tres veces. Él es más popular que todos los demás.

– ¿Ellos quizás los elijan? – pregunté.

– Eso es más que certero, porque en cuanto a todos los otros candidatos – todos son mayores, el tiempo los ha sobrepasado, mientras que el alcalde cabalgo un poco en su espalda ayer.

– ¿Cuál es su nombre?

– Kleard.

Le dieron un lugar de honor.

– Yo creo, – la voz de Kolb rompió el silencio, – que no podemos encontrar un mejor hombre para esta posición que Kleard. Es joven, pero ninguno de nosotros los mayores es su igual.

– ¡Escuchen, escuchen!… ¡Larga vida a Kleard!… – todas las voces clamaron.

Kolb y Talb lo llevaron al lugar del presidente. Todos hicieron una profunda reverencia y hubo silencio absoluto.

– Gracias, hermanos, por su gran consideración y este honor que todos me han otorgado unánimemente. Sus esperanzas, que ahora descansan en mí, son demasiado halagadoras. No es fácil dirigir el barco de los deseos de la nación a través de días tan trascendentales, pero haré todo lo que está en mi poder para justificar su confianza, para representar honestamente su opinión y para merecer tan elevado aprecio por mí. Gracias, mis hermanos, por elegirme.

– ¡Hurra! ¡Hurra! ¡Hurra! – los votantes vociferaron de todas partes.

– Y ahora hermanos, espero que me permitan decir unas cuantas palabras acerca de este importante evento. No es fácil sufrir tales dolores, tales tormentos como los que nos aguardan; no es fácil que nos marquen la frente con hierro caliente.  En efecto, no – hay dolores que no todos los hombres pueden soportar. Dejen que los cobardes tiemblen, déjenlos estremecerse de miedo, pero no debemos olvidar ni por un momento que somos hijos de valientes ancestros, que sangre noble recorre nuestras venas, la heroica sangre de nuestros abuelos, los grandes caballeros que solían morir sin mover ni un pelo por la libertad y por el bien de todos nosotros, su progenie. Nuestro sufrimiento es ligero, si pensamos en su sufrimiento – ¿Deberíamos comportarnos como miembros de una raza degenerada y cobarde ahora que estamos viviendo mejor que nunca antes? Cada patriota verdadero, todos los que no quieren avergonzar a nuestra nación ante todo el mundo, soportará el dolor como un hombre y un héroe.

– ¡Escuchen! ¡Escuchen! ¡Larga vida a Kleard!

Después de Kleard, hubo varios fervientes oradores; animaron a las personas asustadas y repitieron más o menos lo que dijo Kleard.

Entonces, un pálido y cansado anciano, con un rostro arrugado, su cabello y barba son blancos como la nieve, pidió hablar. Sus rodillas estaban sacudiéndose por su edad, sus manos temblaban, su espalda estaba doblada. Su voz estaba temblorosa, sus ojos estaban brillantes de lágrimas.

– Niños, – empezó, con lágrimas bajando por sus blancas y arrugadas mejillas y cayendo en su barba blanca, – Soy miserable y pronto moriré, pero me parece que es mejor que no permitan tal humillación ante ustedes. ¡Tengo cien años y he vivido toda mi vida sin eso…! ¿Por qué debería el sello de la esclavitud ser grabado ahora en mi blanca y agotada cabeza…?

– ¡Acaben a ese viejo canalla! – chilló el presidente.

– ¡Acaben con él! – gritaron los otros.

– ¡El viejo cobarde!

– En vez de alentar a los jóvenes, ¡está asustando a todo el mundo!

– ¡Debería estar avergonzado de sus canas! Ha vivido lo suficiente y todavía puede estar asustado – nosotros que somos jóvenes somos más valientes…

– ¡Acaben con el cobarde!

– ¡Sáquenlo!

– ¡Acábenlo!

Una molesta multitud de valientes patriotas jóvenes corrieron hacia el anciano y empezaron a empujarlo, jalarlo y patearlo ante su furia.

Finalmente, lo dejaron ir por su edad – si no lo hubieran apedreado vivo.

Todos prometieron ser valientes mañana y mostrarse dignos del honor y la gloria de su nación.

Las personas se fueron de la reunión en un excelente orden. Mientras partían dijeron:

– ¡Mañana veremos quien es quien!

– ¡Resolveremos quienes son los jactanciosos mañana!

– El momento ha llegado de ser merecedor de distinguirse de los indignos, ¡así que cualquier bandido no será capaz de presumir un corazón valiente!

– ¿Viste de lo que estamos hechos? – me preguntó orgullosamente el dueño.

– En efecto, lo he hecho, – respondí automáticamente, sintiendo que mi fuerza me había abandonado y que mi cabeza estaba zumbando con sensaciones extrañas.

Ese mismo día, leí en el periódico un artículo de fondo que decía lo siguiente:

– Ciudadanos, es hora de parar de enorgullecernos vanamente y fanfarronear entre nosotros; es tiempo de dejar de estimar palabras vacías las cuales usamos en abundancia para mostrar nuestras virtudes imaginarias y abandonos ¡El tiempo ha llegado, ciudadanos, de poner nuestras palabras a prueba y mostrar quién es realmente digno y quien no lo es! Pero creemos que no habrá vergonzosos cobardes entre nosotros que tengan que ser traídos a la fuerza al lugar acordado para el hierro. Cada uno de nosotros que siente en sus venas una gota de la noble sangre de nuestros ancestros luchará para estar entre los primeros en soportar el dolor y la angustia, orgullosa y calladamente, porque este es un dolor sagrado, es un sacrificio para el bien de nuestro país y por el dicha de todos nosotros. ¡Adelante ciudadanos que mañana es el día de la noble prueba…!

El dueño se fue a la cama inmediatamente luego de la reunión para ir lo más temprano posible al lugar designado al día siguiente. Sin embargo, muchos se fueron directamente al ayuntamiento para estar lo más cerca posible del comienzo de la fila.

Al día siguiente, también fui al ayuntamiento. Todo el mundo estaba ahí – jóvenes y ancianos, hombres y mujeres. Algunas madres trajeron a sus pequeños bebés en sus brazos para que pudieran ser marcados con el sello de la esclavitud, es decir de honor, y así obtener un mayor derecho a altas posiciones de servicio público.

Había empujones y maldiciones (en eso se parecen un poco a nosotros los serbios y de alguna manera me sentía complacido por eso), y todo el mundo aspiraba ser el primero en la puerta. Algunos incluso estaban agarrando a otros por la garganta.

Los sellos eran marcados por un empleado civil especial vestido en un traje formal blanco quien estaba reprochando moderadamente a las personas:

– No tararees, por el amor de Dios, todos tendrán su turno – no son animales, supongo que podemos manejárnosla sin tener que empujar.

Empezaron a marcar. Uno lloró, otro solo gruñó, pero nadie fue capaz de soportarlo sin hacer ni un sonido mientras estuve allí.

No pude soportar seguir viendo esta tortura, así que volví a la posada, pero algunos de ellos ya estaban ahí, comiendo y bebiendo.

– ¡Ya terminó! – dijo uno de ellos.

– Bueno, no gritamos en verdad, ¡pero Talb estaba rebuznando como un burro…! – dijo otro.

– ¿Ves como es Talb? Y querías tenerlo como presidente de la junta ayer.

– Oh, ¡nunca se sabe!

Hablaban, gruñendo del dolor y retorciéndose, pero tratando de esconderlo uno del otro, ambos estaban avergonzados de que pensarán que eran unos cobardes.

Kleard se deshonró a sí mismo, porque gimió y un hombre llamado Lear era un héroe porque pidió tener dos sellos marcados en su frente y nunca hizo un sonido de dolor. Todo el pueblo estaba hablando con el mayor de los respetos sólo sobre él.

Algunas personas se escaparon, pero fueron despreciados por todos.

Luego de unos días, aquel con los dos sellos en su frente caminaba con su cabeza bien alta. A donde fuera, susurros inspirados por el asombro lo seguían: ¡Lear, Lear!… ¡Ese es él!… ¡Ese es el héroe que no gritó, que no hizo un sonido mientras dos sellos eran estampados en su frente! Estaba en los titulares de los periódicos, alabado y glorificado.

Y se merecía todo el amor de la gente.

En todo el lugar escucha tales elogios y empecé a sentir la vieja y noble sangre serbia corriendo en mis venas, nuestros ancestros eran héroes, ellos murieron empalados en estacas por la libertad; nosotros también teníamos nuestro pasado histórico y nuestro Kosovo. Me emocioné con orgullo nacional y vanidad, entusiasmado de mostrar lo valiente que mi raza es y correr al ayuntamiento y gritar:

– ¿Por qué alaban a Lear? ¡Nunca han visto héroes reales! ¡Vengan y vean por ustedes mismo lo noble que es la sangre Serbia! ¡Marquen diez sellos en mi cabeza, no sólo dos!

El empleado público en el traje blanco trajo el hierro cerca de mi cabeza y empecé… Me desperté de mi sueño.

Me restregué la frente de miedo y me presigné, asombrado ante las extrañas cosas que aparecían en mis sueños.

– Casi eclipsé la gloria de su Lear – pensé, y satisfecho, me volteé y estaba de alguna manera apenado de que mi sueño no llegará hasta su fin.

 

En Belgrado, 1899.
Para el Proyecto “Radoje Domanović” traducido por Fabiola Rangel, 2019.

Marchio

Ho avuto un incubo terribile. Non mi meraviglia tanto il sogno in sé, ma mi domando come possa io aver trovato il coraggio di sognare delle cose terribili, quando sono un tranquillo e rispettabile cittadino, un obbediente figlio della nostra cara, afflitta madre Serbia, in nulla diverso da tutti gli altri suoi figli. Naturalmente, sapete, se fossi un’eccezione in alcunché, sarebbe diverso, ma così non è, mio caro amico, io mi comporto esattamente come gli altri, e per quanto riguarda l’essere attento in ogni cosa, non ho eguali. Una volta vidi un brillante bottone della divisa d’un poliziotto in mezzo alla strada, e fissai quell’incantato baluginare, quasi sul punto di passare oltre, colmo di dolci reminiscenze, quando d’un tratto la mia mano prese a tremolare e si irrigidì in un saluto; il mio capo si rovesciò verso terra da solo, e la mia bocca si allargò in quell’amorevole sorriso che tutti noi esibiamo quando riveriamo i nostri superiori.

—  Sangue nobile scorre nelle mie vene — così stanno le cose! — Questo è ciò che pensai al momento e guardai con sdegno il barbaro passante che calpestava incurante il bottone.

— Un barbaro! — dissi amaramente, e sputai, riprendendo poi a camminare tranquillamente, consolato dal pensiero che simili selvaggi sono pochi; e fui particolarmente grato che Dio mi avesse dato un cuore raffinato e il nobile, cavalleresco sangue dei nostri antenati.

Be’, potete avvedervi adesso di quale meraviglioso uomo io sia, niente affatto diverso dagli altri cittadini rispettabili, e senza dubbio vi meraviglierete di come una tale orrenda e sciocca cosa possa avvenire nei miei sogni.

Quel giorno non mi era accaduto nulla di inusuale. Ebbi una buona cena e sedetti poi a stuzzicarmi i denti con calma; sorseggiai quindi il mio vino, dopodiché, essendomi avvalorato in modo sì coraggioso e coscienzioso dei miei diritti come cittadino, andai a letto portando con me un libro per potermi addormentare più velocemente.

Il libro presto mi scivolò dalle mani, avendo, naturalmente, appagato il mio desiderio e, compiuti che erano i miei doveri, mi addormentai innocente come un agnello.

D’un tratto mi ritrovo  per una strada stretta e fangosa che si si snoda attraverso delle montagne. La notte è fredda e scura. Il vento ulula tra i rami secchi e gli incavi come un rasoio che tocchi la pelle nuda. Il cielo è nero, plumbeo e minaccioso, e la neve, come polvere, soffia negli occhi e sferza il volto. Non v’è una sola anima viva in giro. Io mi affretto e di tanto in tanto scivolo sulla strada fangosa a sinistra e a destra. Vacillo e cado e alla fine mi smarrisco. Vago — Dio sa dove — e non è un’ordinaria, breve notte, ma una lunga quanto un secolo, e io non faccio che camminare senza sapere dove vada.

Così ho camminato per molti anni e sono giunto in qualche luogo, molto, molto lontano dal mio paese natale in una parte ignota del mondo, in una terra strana che probabilmente nessuno conosce e che, ne sono certo, è possibile vedere solo nei sogni.

Vagando per la terra sono giunto in una grande città abitata da molte persone. Nell’ampio mercato era un’enorme folla, che emetteva un terribile frastuono, bastante a sfondare i timpani. Mi fermai in una locanda di fronte al mercato e chiesi al locandiere perché v’erano così tante persone riunite…

— Siamo gente tranquilla e rispettabile, — egli prese a narrare, — siamo fedeli e obbedienti al sindaco.

— Il sindaco non è la vostra somma autorità, non è così? — domandai, interrompendolo.

— È li sindaco a governare qui ed egli è la nostra somma autorità; la polizia viene dopo.

Io risi.

— Perché state ridendo?… Non lo sapete?… Di dove venite?

Gli dissi di come avevo smarrito la via, e che giungevo da una terra distante: la Serbia.

— Ho sentito di quella famosa nazione! — il locandiere sussurrò a se stesso, guardandomi con rispetto, e quindi disse a voce alta:

— È così che funziona da noi, — proseguì, — il sindaco governa qui avvalendosi delle sue guardie.

— Come sono queste guardie?

— Be’, esistono diverse specie di guardie: esse variano secondo il rango. Ce ne sono di più fini e meno fini… Sapete, noi siamo gente tranquilla e rispettabile, ma ogni genere di vagabondi giungono dal circondario, costoro ci corrompono e ci insegnano cose cattive. Per contraddistinguere ognuno dei nostri cittadini dagli altri il sindaco ieri ha dato l’ordine che l’intera cittadinanza si rechi al tribunale locale dove ciascuno di noi riceverà un marchio sulla fronte. È per questo che così tanta gente si è radunata: per decidere cosa fare.

Rabbrividì e pensai che avrei dovuto fuggire da questo strano paese quanto più velocemente mi riuscisse, perché io, per quanto Serbo, non ero avvezzo a un tale sfoggio di spirito cavalleresco, e mi sentivo un po’ a disagio al riguardo!

Il locandiere rise con benevolenza, mi diede una pacca sulla spalla, e disse con fierezza:

— Ah, straniero, basta questo a spaventarvi? Nessuna meraviglia, dovete farne di strada per trovare un coraggio simile al nostro!

— E cosa intendete fare? — domandai timidamente.

— Che domande! Vedrete quanto siamo impavidi. Dovete farne di strada per trovare un coraggio simile al nostro, ve lo dico io. Avete viaggiato in lungo e in largo e visto il mondo, ma sono certo che non avete visto mai eroi più grandi di quanto lo siamo noi. Rechiamoci colà insieme. Devo affrettarmi.

Eravamo giusto sul punto di andare quando udimmo, davanti alla porta, lo schiocco di una frusta.

Sbirciai fuori: era uno spettacolo da vedersi — un uomo con un brillante berretto a tre corna in capo, vestito in modo sgargiante, a cavalcioni di un altro individuo vestito sontuosamente in abiti di taglio civile. Egli si fermò davanti alla locanda e il cavaliere scese.

Il locandiere uscì, s’inchinò al suolo e l’uomo in abiti sgargianti entrò nella locanda dirigendosi a un tavolo particolarmente decorato. Quello in abiti civili rimase davanti alla locanda in attesa.

— Che significa tutto questo? — domandai al locandiere, profondamente perplesso.

— Be, colui che è entrato nella locanda è una guardia di alto rango, e quest’uomo è uno dei cittadini più illustri, ricchissimo e gran patriota, — sussurrò il locandiere.

— Ma perché consente all’altro di stargli a cavalcioni?

Il locandiere scrollò il capo verso di me e ci facemmo da parte. Egli mi rivolse un sorriso sprezzante e disse:

— Noi lo consideriamo un alto onore che raramente è meritato! — Mi disse inoltre molte altre cose, ma io ero così eccitato da non riuscire a intenderle. Ma udii piuttosto bene cosa egli disse alla fine: — È un servigio al proprio paese che non tutte le nazioni hanno ancora imparato ad apprezzare!

Giungemmo alla riunione e l’elezione del presidente era già in corso.

Il primo gruppo propose un uomo chiamato Kolb, se ricordo bene il nome, come aspirante alla presidenza; il secondo gruppo voleva Talb, e il terzo aveva il suo candidato.

Vi fu una terribile confusione: ogni gruppo desiderava promuovere il proprio uomo.

— Io penso che non abbiamo un uomo migliore di Kolb per la presidenza di un tale importante consesso, — disse una voce dal primo gruppo, — poiché noi tutti conosciamo sì bene le sue virtù come cittadino e il suo grande coraggio. Non penso ci sia alcuno tra noi presenti che possa vantare di essere stato cavalcato così di frequente dalle persone che contano davvero…

— Chi siete voi per poterlo dire, — strillò qualcuno dal secondo gruppo, — Voi non siete mai stato cavalcato da una guardia tirocinante!

— Conosciamo quali sono le vostre virtù, — gridò qualcuno dal terzo gruppo. – Non avete mai subito un solo colpo di frusta senza latrare!

— Chiariamo la questione! — cominciò Kolb, — è vero che persone di riguardo mi salivano a cavalcioni già dieci anni fa; esse mi hanno frustato e io non ho mai emesso un gemito, ma cionondimeno possono ben esserci candidati più meritevoli tra di noi. Ce ne sono forse di più giovani.

— No, no — gridarono i suoi sostenitori.

— Non vogliamo sentir parlare di onori scaduti! Sono dieci anni da quando Kolb è stato cavalcato, — urlarono le voci dal secondo gruppo.

— Il sangue giovane sta prendendo il sopravvento, lasciate che i cani vecchi mastichino ossa vecchie, — disse qualcuno dal terzo gruppo.

D’un tratto il rumore cessò; le persone mossero indietro, a destra e a manca, per fare strada e vidi un giovanotto di circa trent’anni. Mentre egli si appressava tutti i capi s’inchinarono.

— Chi è costui? — sussurrai al mio locandiere.

— Egli è il capofila del popolo. Un uomo giovane, ma molto promettente. Agli inizi poteva già vantarsi di aver portato sulle spalle il sindaco tre volte. Egli è più popolare di chiunque altro.

— Forse eleggeranno lui? — m’informai.

— È più che certo, poiché per quanto concerne gli altri candidati — essi sono tutti più anziani, il tempo ha avuto la meglio su di loro, laddove il sindaco proprio ieri era a cavalcioni sulla sua schiena.

— Come si chiama?

— Kleard.

Gli diedero un posto d’onore.

— Io penso — la voce di Kolb ruppe il silenzio, — che non possiamo trovare un uomo migliore di Kleard per questa posizione. Egli è giovane, ms nessuno di noi più anziani gli è uguale.

— Ascoltate, ascoltate!… Lunga vita a Kleard! — ruggirono tutte le voci.

Kolb e Talb lo condussero al posto del presidente. Tutti s’inchinarono profondamente, e calò il silenzio assoluto.

— Grazie fratelli, per la vostra stima e quest’onore che m’avete conferito così unanimemente. Le vostre speranze, che ora mi avete affidate, sono una lusinga troppo grande. Non è facile condurre la nave delle speranze della nazione in questi giorni così importanti, ma farò quanto è in mio potere per giustificare la vostra fiducia, per rappresentare onestamente la vostra opinione, e per meritare la vostra stima nei miei confronti. Grazie, fratelli miei, per avermi eletto.

— Urrà! Urrà! Urrà! — tuonarono i votanti da ogni lato.

— E ora, fratelli, spero che mi consentiate di dire qualche parola a proposito di questo importante evento. Non è facile soffrire simili afflizioni, tormenti come quelli che sono in serbo per noi; non è facile farsi marchiare la fronte col ferro rovente. No, davvero: non sono dolori che  ogni uomo può sopportare. Che i codardi tremino, che essi impallidiscano dalla paura, ma noialtri non dobbiamo dimenticare per un solo istante che siamo figli di antenati impavidi, che sangue nobile scorre nelle nostre vene, il sangue eroico dei nostri nonni, i grandi cavalieri che erano soliti perire senza battere ciglio per la libertà e il bene di tutti noi, loro progenie. La nostra sofferenza è lieve, se solo pensate alla loro: dovremmo condurci come membri di una razza degenerata e codarda adesso che viviamo meglio di quanto mai prima d’ora? Ogni vero patriota, chiunque non voglia mettere in ridicolo la nostra nazione di fronte al mondo intero, sopporterà il dolore come un uomo e un eroe.

— Ascoltate! Ascoltate! Lunga vita a Kleard!

Vi furono alcuni oratori dopo Kleard; essi incoraggiarono la gente intimorita e ripeterono più o meno quanto Kleard aveva detto.

Quindi un pallido vecchio, dal volto rugoso, i capelli e la barba bianchi come la neve, chiese di parlare. Le sue ginocchia vacillavano per l’età, le sue mani tremolavano, la schiena era curva. La sua voce era incerta, gli occhi erano lucidi di lacrime.

— Figlioli, — principiò, le lacrime che gli colavano lungo le guance rugose e cadevano sulla nivea barba, — Sono un miserabile e morrò presto, ma mi pare che fareste meglio a non permettere a una simile onta di gravare su di voi. Ho cent’anni, e ho vissuta tutta la mia vita facendone a meno!… Perché il marchio della schiavitù dovrebbe essere impresso adesso sulla mia fronte incanutita e stanca?…

— Abbasso quella vecchia canaglia! — gridò il presidente.

— Abbasso! — urlarono altri.

— Il vecchio codardo!

— Anziché incoraggiare i giovani, egli sta spaventando tutti quanti!

— Dovrebbe vergognarsi dei suoi capelli grigi! Ha vissuto abbastanza, e riesce ancora a provare timore — noi che siamo giovani siamo più coraggiosi…

— Abbasso il codardo!

— Gettatelo fuori!

— Abbasso!

Una folla inferocita di prodi, giovani patrioti s’avventò sul vecchio e nella foga cominciò a spingerlo, strattonarlo e prenderlo a calci.

Alla fine lo lasciarono andare a causa della sua età — altrimenti lo avrebbero lapidato vivo.

Tutti si ripromisero di essere coraggiosi l’indomani e di mostrarsi degni dell’onore e della gloria della propria nazione.

La gente si allontanò dal consesso in un ordine eccellente. Mentre si separavano dicevano:

— Domani si vedrà di che pasta si è fatti!

— Domani sistemeremo i fanfaroni!

— È giunto il momento per i degni di distinguersi dagli indegni, cosicché nessun lazzarone potrà vantare un cuor di leone!

Tornai alla locanda.

— Avete veduto di che tempra siamo fatti? — mi domandò il locandiere con fierezza.

— In effetti, – risposi automaticamente, sentendo che le forze mi avevano abbandonato e che il capo mi ronzava con delle strane impressioni.

Quello stesso giorno lessi nel giornale un articolo di testa che riportava quanto segue:

— Cittadini, è tempo di porre fine alle vanagloriose esaltazioni e spavalderie tra di noi; è tempo di finirla con l’ammirare le parole vuote che adoperiamo in profusione per fare mostra delle nostre immaginarie virtù e doti. È giunto il tempo, cittadini, di mettere alla prova le nostre parole e di palesare chi è davvero degno e chi non lo è! Ma noi siamo persuasi che non vi saranno ignobili vili tra di noi che dovranno essere condotti a forza al luogo di marchiatura stabilito. Ognuno di noi che sente nelle proprie vene una stilla del nobile sangue dei nostri antenati smanierà per essere tra i primi a sopportare il dolore e l’angoscia, fieramente e con serenità, perché questo dolore è sacro, è un sacrificio per il bene del paese e per il benessere di noi tutti. Avanti, cittadini, perché domani è il giorno del nobile cimento!…

Il mio locandiere quel giorno andò a letto subito dopo l’assemblea per poter giungere il prima possibile al posto convenuto il giorno seguente. Tuttavia, molti erano andati direttamente al municipio per trovarsi quanto più possibile all’inizio della fila.

Il giorno seguente mi recai anch’io al municipio. Erano tutti là: giovani e anziani, maschi e femmine. Alcune madri si erano presentate con i loro piccoli tra le braccia, di modo che questi potessero essere marchiati con il segno della schiavitù, ovverosia dell’onore, guadagnando così un diritto maggiore alle posizioni più elevate nel servizio civile.

V’erano spintoni e imprecazioni (in ciò essi rassomigliano alquanto a noi Serbi, e io in qualche modo ne fui contento), e chiunque si accaniva per essere il primo all’uscio. Alcuni addirittura ne afferravano altri per la gola.

I marchi venivano apposti da un particolare pubblico addetto, in un bianco abito di circostanza, che redarguiva blandamente la gente:

— Non mormorate, per amor di Dio, arriverà il turno di ognuno — non siete bestie, suppongo che possiamo farcela senza spingere.

La marchiatura iniziò. Un tale gridò, un altro gemette, ma nessuno riuscì a sopportarla senza emettere un suono fintanto che io assistetti.

Non riuscì a tollerare a lungo la vista di questa tortura, così tornai alla locanda, ma alcuni di essi erano già lì che  mangiavano e bevevano.

— È finita! — disse uno di loro.

— Be’, non abbiamo urlato per davvero, ma Talb ragliava come un asino!… — disse un altro.

— Vedete cos’è questo vostro Talb, e voi ieri lo avete voluto come presidente dell’assemblea.

— Ah, non si può mai dire!

Essi discorrevano, gemendo dal dolore e contorcendosi, ma cercando di nasconderlo l’uno all’altro, poiché ognuno provava vergogna all’idea di essere creduto un codardo.

Kleard si disonorò, poiché gemette, e un uomo di nome Lear fu un eroe perché chiese di avere due marchi impressi sulla fronte e non emise un solo lamento. L’intera città non faceva che parlare di lui con il più grande rispetto.

Alcune persone fuggirono, ma costoro furono disprezzati da tutti.

Dopo qualche giorno colui che aveva due marchi sulla fronte camminava a testa alta, con dignità e stima di sé, gonfio di gloria e orgoglio, e ovunque andasse, tutti s’inchinavano e scappellavano per salutare l’eroe del giorno.

Uomini, donne e bambini gli correvano dietro per le strade per vedere il più grand’uomo della nazione. Ovunque andasse, bisbigli inspirati dall’ammirazione lo seguivano: “Lear, Lear!… È lui! È l’eroe che non ha latrato, che non ha emesso un gemito mentre gli venivano impressi due marchi sulla fronte!” Egli era nei titoli dei giornali, lodato e glorificato.

E s’era meritato l’amore della gente.

Ovunque odo simili elogi, e comincio a sentire il vecchio, nobile sangue Serbo che mi scorre nelle vene. I nostri antenati erano eroi, essi sono periti impalati per la libertà; anche noi abbiamo il nostro passato eroico e il nostro Kosovo. Sono acceso di orgoglio e vanità nazionale, ansioso di mostrare quanto impavida è la mia razza e di correre al municipio per gridare:

— Perché lodate il vostro Lear?… Non avete mai visto autentici eroi! Venite a vedere di persona che cos’è il nobile sangue Serbo! Apponete dieci marchi sulla mia fronte, non soltanto due!

L’impiegato civile in abito bianco accostò il suo marchio alla mia fronte, e io cominciai… Mi risvegliai dal sogno.

Mi strofinai la fronte con timore e mi segnai, meravigliandomi delle strane cose che appaiono nei sogni.

— Ho quasi oscurato la gloria del loro Lear, — pensai e, soddisfatto, mi girai, e in qualche modo mi dispiacque che il mio sogno non fosse giunto alla sua conclusione.

 

A Belgrado, 1899
Per il progetto “Radoje Domanović” tradotto da Walter Taurisano, 2020

Marca

Eu tive um sonho horrível. Não me surpreendi muito com o sonho em si, mas me pergunto como encontrei coragem para sonhar com coisas terríveis, sendo um cidadão calmo e respeitável, um filho obediente de nossa querida e aflita mãe Sérvia, como todos os seus outros filhos. Claro, você sabe, se eu fosse uma exceção em qualquer coisa, seria diferente, mas não, meu querido amigo, faço exatamente o mesmo que todo mundo e, quanto a tomar cuidado com tudo, ninguém consegue se igualar a mim. Uma vez vi um botão brilhante do uniforme de um policial perdido na rua e observei seu brilho mágico, quase a ponto de passar, cheio de reminiscências doces; quando, de repente, minha mão começou a tremer; minha cabeça inclinou-se para a própria terra e minha boca se encheu daquele sorriso adorável que todos usamos quando cumprimentamos nossos superiores.

– Sangue nobre corre em minhas veias! – Foi o que pensei naquele momento e olhei com desdém para o bruto que passava e sem querer pisou no botão.

– Um bruto! – falei amargamente, cuspi, e depois segui em silêncio, consolado pelo pensamento de que não existem muitos tipos assim; e fiquei particularmente feliz por Deus ter me dado um coração refinado e o sangue nobre e cavalheiresco de nossos ancestrais.

Bem, agora você pode ver como sou um homem maravilhoso, nada diferente de outros cidadãos respeitáveis, e sem dúvida se perguntará como essas coisas terríveis e tolas podem aparecer nos meus sonhos.

Nada incomum aconteceu comigo naquele dia. Comi um bom jantar e depois sentei à vontade; tomando um gole do meu vinho e, depois de ter feito uso tão corajoso e consciente dos meus direitos como cidadão, fui para a cama e levei um livro comigo para dormir mais rapidamente.

O livro logo escorregou de minhas mãos, tendo, é claro, gratificado meu desejo e, com todos os meus deveres cumpridos, adormeci tão inocente quanto um cordeiro.

De repente, vi-me em uma estrada estreita e enlameada que conduzia através das montanhas. Uma noite fria e negra. O vento uiva entre galhos áridos e corta como uma navalha sempre que toca a pele nua. O céu negro, mudo e ameaçador, e a neve, como poeira, soprando nos olhos e batendo no rosto. Não havia uma alma viva em lugar nenhum. Eu corria e de vez em quando deslizava na estrada lamacenta à esquerda, à direita. Cambaleei e caí e finalmente me perdi, vagueando – Deus sabe onde – e não era uma noite curta e comum, mas parecia ter um século, e eu andava o tempo todo sem saber para onde.

Então eu caminhei durante muitos anos e fui para algum lugar, muito, muito longe do meu país natal, para uma parte desconhecida do mundo, para uma terra estranha que provavelmente ninguém conhece e que, tenho certeza, só pode ser vista em sonhos.

Percorrendo a terra, cheguei a uma cidade grande, onde muitas pessoas viviam. No grande mercado, havia uma multidão enorme, um barulho terrível acontecendo, o suficiente para estourar o tímpano. Entrei em uma pousada de frente para o mercado e perguntei ao senhorio o por quê de tantas pessoas se reunindo…

– Somos pessoas caladas e respeitáveis – ele começou sua história – somos leais e obedientes ao alcaide.

– O alcaide é a sua autoridade suprema, não é? – perguntei, interrompendo-o.

– O alcaide reina aqui e ele é nossa autoridade suprema; a polícia vem a seguir.

Eu ri.

— Está rindo? Você não sabia?… De onde você veio?

Contei a ele como tinha me perdido e que vim de uma terra distante – a Sérvia.

– Eu ouvi sobre esse país famoso! – sussurrou o senhorio para si mesmo, olhando para mim com respeito, e então ele falou em voz alta:

– É assim aqui – continuou ele – o alcaide manda aqui com seus policiais.

– Como são seus policiais?

– Bem, existem diferentes tipos de policiais – eles variam de acordo com sua classificação. Existem os mais distintos e os menos distintos… Sabemos que somos pessoas caladas e respeitáveis, mas todos os tipos de vagabundos vêm da vizinhança, eles nos corrompem e nos ensinam coisas más. Para distinguir cada um de nossos cidadãos de outras pessoas, o prefeito ordenou ontem que todos os nossos cidadãos fossem ao tribunal local, onde cada um de nós terá sua testa carimbada. É por isso que tantas pessoas se reuniram: para aconselhar-se sobre o que fazer.

Estremeci e pensei que deveria fugir dessa terra estranha o mais rápido que pudesse, porque eu, embora sérvio, não estava acostumado a uma demonstração do espírito de cavalaria e fiquei um pouco desconfortável com isso!

O proprietário riu com benevolência, me deu um tapinha no ombro e disse com orgulho:

– Estranho, isso é o suficiente para te assustar? Não é de admirar, você tem que percorrer um longo caminho para encontrar coragem como a nossa!

– E o que você pretende fazer? – perguntei timidamente.

Que pergunta ! Você verá como somos corajosos. Você tem que percorrer um longo caminho para encontrar coragem como a nossa, eu lhe digo. Você viajou por toda parte e viu o mundo, mas tenho certeza de que nunca viu heróis maiores do que nós. Vamos lá juntos. Eu tenho que me despachar.

Estávamos prestes a sair quando ouvimos, na frente da porta, o estalo de um chicote.

Eu espiei: havia uma coisa para ver – um homem com um boné brilhante de três chifres na cabeça, vestido com um terno berrante, montando nas costas de outro homem em roupas muito ricas de corte civil comum. Ele parou em frente à pousada e o cavaleiro desceu.

O proprietário saiu, curvou-se no chão, e o homem de terno berrante entrou na estalagem e foi para uma mesa especialmente decorada. O de roupas civis ficou em frente à pousada e esperou. O proprietário curvou-se para ele também.

-O que está acontecendo? – perguntei ao senhorio, profundamente intrigado.

– Bem, quem entrou na estalagem é um policial de alto escalão, e esse homem é um dos nossos cidadãos mais ilustres, muito rico e um grande patriota – sussurrou o proprietário.

– Mas por que ele deixou o outro andar de costas?

O proprietário balançou a cabeça para mim e nos afastamos. Ele me deu um sorriso desdenhoso e disse:

– Consideramos uma grande honra que raramente é merecida! – Ele me contou muitas coisas além disso, mas eu estava tão empolgado que não consegui entender. Mas ouvi muito claramente o que ele disse no final: – É um serviço ao país que todas as nações ainda não aprenderam a apreciar!

Chegamos à reunião e a eleição do presidente já estava em andamento.

O primeiro grupo colocou um homem chamado Kolb, se bem me lembro do nome, como candidato à presidência; o segundo grupo queria Talb, e o terceiro tinha seu próprio candidato.

Houve uma confusão assustadora; cada grupo queria empurrar seu próprio candidato.

– Penso que não temos um homem melhor que Kolb para presidir uma reunião tão importante – disse uma voz do primeiro grupo – porque todos conhecemos tão bem suas virtudes como cidadão e sua grande coragem. Eu não acho que haja alguém entre nós que possa se gabar de ter sido tão frequentemente açoitado por pessoas realmente importantes…

– Quem é você para falar sobre isso? – gritou alguém do segundo grupo. – Você nunca foi açoitado funcionário da polícia júnior!

– Sabemos quais são suas virtudes – gritou alguém do terceiro grupo. – Você não poderia sofrer um único golpe do chicote sem uivar!

– Vamos esclarecer isso, irmãos! – começou Kolb. – É verdade que pessoas eminentes estavam às minhas costas há dez anos; eles me açoitaram e eu nunca gritei, mas pode ser que haja mais merecedores entre nós. Talvez haja jovens melhores.

– Não, não – gritaram seus apoiadores.

– Não queremos ouvir sobre honras desatualizadas! Faz dez anos que Kolb foi açoitado – gritaram as vozes do segundo grupo.

– Sangue jovem está tomando conta, deixem os cães velhos mastigarem ossos velhos – disseram alguns do terceiro grupo.

De repente não houve mais barulho; as pessoas recuaram, da esquerda e direita, para abrir caminho e vi um jovem de cerca de trinta anos. Quando ele se aproximou, todas as cabeças se curvaram.

– Quem é? – sussurrei para o meu senhorio.

– Ele é o líder popular. Um jovem, mas muito promissor. Nos seus primeiros dias, pôde se orgulhar de ter carregado o alcaide três vezes. Ele é mais popular do que qualquer outra pessoa.

– Eles talvez o elejam? – perguntei.

– Isso é mais do que certo, porque, como todos os outros candidatos – todos são mais velhos, o tempo os ultrapassou, enquanto o alcaide estava às costas dele ontem mesmo.

Qual é o nome dele?’

– Kleard.

Eles deram a ele um lugar de honra.

– Eu acho – a voz de Kolb quebrou o silêncio -, que não podemos encontrar um homem melhor para essa posição do que Kleard. Ele é jovem, mas nenhum de nós mais velhos é igual a ele.

– Isso mesmo! Viva Kleard!… – todas as vozes rugiram.

Kolb e Talb o levaram ao lugar do presidente. Todo mundo fez uma profunda reverência e houve um silêncio absoluto.

– Obrigado, irmãos, por sua alta consideração e esta honra que vocês me concederam por unanimidade. Suas esperanças, que agora estão comigo, são muito lisonjeiras. Não é fácil dirigir o navio dos desejos da nação em dias tão importantes, mas farei tudo o que estiver ao meu alcance para justificar sua confiança, representar honestamente sua opinião e merecer sua alta consideração por mim. Obrigado, meus irmãos, por me eleger.

– Viva! Viva! Viva! – eleitores trovejaram de todos os lados.

– E agora, irmãos, espero que me permitam dizer algumas palavras sobre este importante evento. Não é fácil sofrer tantas dores, tormentos que nos aguardam; não é fácil ter a testa marcada com ferro quente. De fato, não – são dores que nem todos os homens podem suportar. Que os covardes tremam, que se encolham de medo, mas não devemos esquecer por um momento que somos filhos de bravos antepassados, que sangue nobre corre em nossas veias, sangue heróico de nossos avós, grandes cavaleiros que costumavam morrer sem fechar as pálpebras; pela liberdade e pelo bem de todos nós, sua descendência. Nosso sofrimento é leve, se você pensar no sofrimento deles – devemos nos comportar como membros de uma raça degenerada e covarde agora que estamos vivendo melhor do que nunca? Todo verdadeiro patriota, todo mundo que não quer envergonhar nossa nação diante de todo o mundo, suportará a dor como um homem e um herói.

– Isso mesmo! Viva Kleard!

Houveram vários gritos fervorosos depois de Kleard; eles encorajaram as pessoas assustadas e repetiram mais ou menos o que Kleard havia dito.

Então, um velho pálido e cansado, de rosto enrugado, cabelos e barba branca como a neve, pediu para falar. Os joelhos tremiam com a idade, as mãos trêmulas e as costas dobradas. Sua voz tremia, seus olhos brilhavam com lágrimas.

– Crianças – começou ele, com lágrimas escorrendo pelas bochechas brancas e enrugadas e caindo sobre a barba branca. – Não me sinto bem e morrerei em breve, mas parece-me que é melhor vocês não permitirem que tanta vergonha lhe aconteça.. Tenho cem anos e vivi toda a minha vida sem isso!… Por que o selo da escravidão deveria estar impresso na minha cabeça branca e cansada agora?…

– Abaixo aquele velho patife! – gritou o presidente.

– Abaixo ele! – outros gritaram.

– O velho covarde!

– Em vez de incentivar os jovens, ele está assustando todo mundo!

– Ele deveria ter vergonha de seus cabelos grisalhos! Ele viveu o suficiente e ainda pode se assustar – nós, jovens, somos mais corajosos…

– Abaixo o covarde!

– Tirem ele daí!

Fora com ele!

Uma multidão enfurecida de jovens patriotas corajosos avançou sobre o velho e começou a empurrá-lo, puxá-lo e chutá-lo com raiva.

Eles finalmente o deixaram ir por causa de sua idade – caso contrário, o teriam apedrejado vivo.

Todos eles se comprometeram a ser corajosos de manhã e a mostrar-se dignos da honra e da glória de sua nação.

As pessoas foram embora da reunião em excelente ordem. Como estavam se separando, podia-se ouvir:

– Amanhã veremos quem é quem!

– Nós vamos resolver os boatos amanhã!

– Chegou a hora de os dignos se distinguirem dos indignos, de modo que todo patife não será capaz de vangloriar-se de um coração valente!

Voltei para a pousada.

– Você viu do que somos feitos? – meu senhorio me perguntou com orgulho.

– De fato eu tenho – respondi automaticamente, sentindo que minha força havia me abandonado e que minha cabeça estava zumbindo com impressões estranhas.

Naquele mesmo dia, li no jornal deles um artigo importante, que dizia o seguinte:

Cidadãos, é hora de parar com os vaidosos e arrogantes entre nós; é hora de parar de estimar as palavras vazias que usamos em profusão para mostrar nossas virtudes e desertos imaginários. Chegou a hora, cidadãos, de pôr à prova nossas palavras e mostrar quem é realmente digno e quem não é! Mas acreditamos que não haverá covardes vergonhosos entre nós que precisarão ser levados à força para o local de marca designado. Cada um de nós que sente em suas veias uma gota do sangue nobre de nossos ancestrais lutará para ser um dos primeiros a suportar a dor e a angústia, com orgulho e em silêncio, pois isso é dor santa, é um sacrifício pelo bem de todos. nosso país e para o bem-estar de todos nós. Avante, cidadãos, pois amanhã é o dia da nobre prova!…

Meu senhorio foi para a cama naquele dia logo após a reunião, a fim de chegar o mais cedo possível ao local designado no dia seguinte. Muitos, no entanto, foram direto para a prefeitura para ficar o mais próximo possível do início da fila.

No dia seguinte, eu também fui à prefeitura. Todo mundo estava lá – jovens e velhos, homens e mulheres. Algumas mães traziam seus bebês nos braços para que pudessem ser marcados com o selo da escravidão, ou seja, de honra, e assim obter maior direito a altos cargos no serviço público.

Houve pressão e palavrões (são parecidos com os sérvios, e de alguma forma fiquei feliz com isso), e todo mundo se esforçou para ser o primeiro a entrar. Alguns estavam até pegando outros pela garganta.

Os selos foram marcados por um funcionário público especial, em um traje formal branco, que censurava levemente o povo:

– Não murmurem, pelo amor de Deus, a vez de todos chegará – Vocês não são animais, suponho que possamos lidar sem empurrar.

A marca começou. Um gritou, outro apenas gemeu, mas ninguém foi capaz de aguentar sem um som enquanto eu estivesse lá.

Eu não aguentava assistir a essa tortura por muito tempo, então voltei para a pousada, mas alguns deles já estavam lá, comendo e bebendo.

– Acabou! – disse um deles.

– Bem, nós realmente não gritamos, mas Talb estava zurrando como um burro!… – disse outro.

– Você vê como é o seu Talb e queria tê-lo como presidente da reunião ontem.

– Ah, nunca se sabe!

Eles conversaram, gemendo de dor e se contorcendo, mas tentando esconder um do outro, pois cada um deles tinha vergonha de ser considerado um covarde.

Kleard se desgraçou, porque ele gemeu, e um homem chamado Lear era um herói, porque ele pediu para ter dois selos carimbados na testa e não emitiu um som de dor. Toda a cidade estava falando com o maior respeito por ele.

Algumas pessoas fugiram, mas foram desprezadas por todos.

Depois de alguns dias, aquele com dois selos na testa andava com a cabeça erguida, com dignidade e auto-estima, cheio de glória e orgulho, e onde quer que fosse, todo mundo se curvava e tirava o chapéu para saudar o herói do dia.

Homens, mulheres e crianças correram atrás dele na rua para ver o melhor homem da nação. Onde quer que fosse, sussurros inspirados em reverência o seguiam: ‘Lear, Lear!… „É ele. Esse é o herói que não uivou, que não emitiu som enquanto dois selos estavam sendo carimbados na testa! Ele estava nas manchetes dos jornais, elogiado e glorificado.

E ele mereceu o amor do povo.

Em todo lugar, ouço esses elogios e começo a sentir o sangue sérvio antigo e nobre correndo em minhas veias. Nossos ancestrais eram heróis, morreram empalados em apostas pela liberdade; nós também temos nosso passado heróico e nossa Kosovo. Eu me emociono com orgulho e vaidade nacional, ansioso para mostrar como minha raça é corajosa e tive vontade de correr para a Prefeitura e gritar:

– Por que você elogia seu Lear?… Você nunca viu verdadeiros heróis! Venha e veja você mesmo como é o sangue sérvio nobre! Marque dez selos na minha cabeça, não apenas dois!

O funcionário do terno branco trouxe seu carimbo perto da minha testa, e eu comecei… Eu acordei do meu sonho.

Esfreguei minha testa com medo e me virei, imaginando as coisas estranhas que aparecem nos sonhos.

– Quase ofusquei a glória do Lear deles – pensei e, satisfeito, virei, e lamentava de alguma forma que meu sonho não tivesse chegado ao fim.

 

Em Belgrado, 1899
Para o projeto “Radoje Domanović” traduzido por Thais Coelho, revisado por Jelena Veljković, 2020