(Faqja e meparshme)

Tanë ditën e kalova në gjueti dhe kur ra mbramja gjindesha larg prej shtëpis në lamë te axha im.

Lama gjindet në skajin e kories së madhe, te rruga. Për kët punë asht çelë posaçërisht toka. Puhija e mbramjes shushuriron nëpër gjethet e qarrave të naltë, degzat e thata rrapllojnë tanë pylli sikur digjet në dritën e kandshme, të flashkët, të kuqrremtë, parajzi, të cilën e derdhë dielli tue perëndue. Prei kories përtej lamës ndihet gungatja e pllumbave dhe të guguruemit e turtujve dhe sa ma tepër që perëndimi bahet ma i sbetë gugurima asht gjithnji ma e fortë. Nëpër rrugë ngrihen re tymi. Barijt u grahin dhenve dhe gjedhit. Shpërthejnë pallja dhe blegrimi. Bariu i vogël në ndonji guracak të dobët, pa shalë e fre. Kalin e kërleshun, me kopresh në krye, të ngadalshëm, pa kurrfarë stolije, bariu e qëllon me kambë të zbathuna e tërheqë kapistrën dhe shan kurse kali i dobët e shtjen kryet në ndonji therrishte të çkuli ende pak bar, ashtu kalmthi ose të këpusi ndonji kungelë. Në lamë asht mbarshtrue gruni me bykë. me kashta asht stivue rreth strumbullari, dhe njerzit presin që të dali hana për me e hjedhë grunin. Në fund të muIlinit me erë, në nji krekëz janë varrë torbat dhe tenxheret. Nën te rrin grueja dhe i jep fëmis gji, kurse nji burrë tash disa vjet stërvitet me ba kapelë prej kashte. Në skajin tjetër pak matej, në korie, koten kuajt e nxjerrun prej lamës, nëpër vithe e trup zbardh djersa që ka zanë kore si shkumbë sapuni. Pranë tyne qerri dhe qet e lidhun për zhgjedhë janë shtri të qetë, rishpërtypin, lëvrisin nganjiherë dhe zgjedha kërset e cingrrojnë cingaret që iu laviren për qafe. Përtej rrugës ara, prej saj korrtarët nisen nëpër shtëpija, grat me duqet në krah ku gjinden çanakët dhe vorbat e shprazta ndër torba e ndonjena e banë edhe fëmin në djep në shpinë. Vajzat me shamija të bardha hjedhun mbi krye dhe me njanin skaj të fundit kapun për bel, ku shifet këmisha e bardhë e trashë prej linit, shkojnë të përqafueme dy nga dy. Me drapna në sup këndojnë n’at kuqrrim të mrekullueshëm të mbramjes:

„O jaran a po të dhambin plagët”

Heshtin dhe djelmoshat me guna të vogla mbi krah dhe drapën të ngjitun për bel shkojnë mbas me kapela kashte me strehe të gjanë, këmisha e djersitun u asht ngjitë për shpatulla, kurse pluhni e halat janë kapë për fvtyrën e djersitun. Ata iu përgjigjen me za të pilotë disi të dhimbshëm:

„Po t’mos dhimbshin, plag’ s’do t’ishin thirrë.”

Ma pleqt ndejten ende nji trohë, erdhën këndej te xhaxha, u ulën të gjithë në bar në korie.

Perëndimi gjithnji ma i zbetë, nëpër mugullinën e parë lakuriqet, kryqzohen, del ndonji flanzë dhe ngrihei tue i rrahë krahët, pllumbat gugatin gjithnji ma fortë. Xhaxhaj e shkund prej gjoksiv këmishën e djersitun, që ngjitet për trup. dhe që asht nxi nga pluhni e halat. Flokët, mustaqet dhe mjekrën i ka plot me pluhun, kurse djersa asht përzie me pluhun nëpër fytyre dhe shkri më nja. Fshihet me skajin e mangës së gjanë të këmishës së bardhë. Puhija e freskon.

— Epmani, fëmij, bardakun.

— Ia sollën bardakun plot me raki.

Ai muer bardakun, i lëmoi mustaqet e thime, e derdhi pakëz bardakun, mbasi ia hoqi mutuzën prej gjetheve të lisit, bani kryq disa herë dhe filloi:

— O zot ndihmoma dhe gëzona, ndihmoje çdo vlla dhe puntor të vyeshëm, katundarin që ushqen dhe krymbat edhe mizat përdhese dhe shpendët e malit edhe nëpunsit. Ti, o zot i vetëm, ngjitja dorën atij dhe ndihmoje. T’u turrsha Millojë! — përshëndet komshin e vet.

Edhe ky poashtu bani kryq, derdhi pak bardakun dhe bekoi:

— O zot, ndihmona dhe gëzona dhe epna çdo të mirë e shëndet.

Muzgu bahet gjithnji ma i dendun. Gjithnji ma tepër humbin trajtën objektet ma të largta dhe dalngadalë u ba terr. Puhija fryen gjithnji ma fort dhe shushuron nëpër pyll. Mullini i erës mezi shifet turbull në skaj, kuajt dhe qet pranë lamës, ndihet vetëm kur kali tërfullon ose cingrron cingarja dhe kërset zgjedha.

U ba natë. Në lamë mbetën vetëm dy djelmt e axhës. Do të flejnë këtu në kashtë. Edhe unë ndejta me ta. U shtrimë në kashtë sa hangrëm darkë, dhe ata sa u shtrinë fjetën.

Unë rashë në shpinë, shiqova yjt që janë derdhë nëpër qiellin e kaltërt dhe ndëgjova shushurimën misterioze të gjetheve. Për pak duel hana e plotë mbas malit dhe filloi me lundrue nëpër qiellin e kaltërt të pikluem me yj, shëndrisin rrezet e saj t’argjendta dhe e prarojnë rrethinën. Nëpër rrugë kërkllojnë qerret e ngarkueme, prei së largu ndihet se si trokullojnë mullijt e erës, tue kërkllue qerret bijnë cingaret, qajnë dyzanash dhe kris kanga dyzanshe:

„Nat e errtë ti je plot errsi”…

Kanga tretet në largsi dhe mezi mbërrin te unë dhe ndiej:

„Po vuej vuejtje”…

Humbi në natë kur qe befas shpërthen kanga që këndojnë grat tue ba punë dore, e fuqishme dhe e fortë dhe e theu heshtjen e natës.

„Shkëlqe hanë! shkëlqe vajzë!”

Krahnori më gufon prej ambëltimit. Kur papritmas briti nji herë diçka në luginë afër lamës gjithnji ma fort e ma fort, gjithnji ma afër e ma afër dhe ma në fund u ndëgjue edhe shushurima.

M’u çuen rrëqethjet. Zani nji nji si ai që tregojnë per klithtarin.

Krejt dijen time e rrou e zeza dhe më kapi friga. E shtyna Likën që flente bri meje në nji gjum të thellë.

Ai u trand, zgjati veshin, u tmerue dhe më tha tue pëshpëritë:

— Ky ësht klithtari. Po, pasha zotin! Edhe mue diçka ftoftë rreth zemrës dhë tanë fijet e flokëve m’u çuen përpjetë.

— Ta zgjoj bacën.

— Zgjoje.

Ai e tundi. Këceu prej gjumit, përgjoj dhe u çue.

— Ku asht ajo pushka jote? — më pyeti me zfi t’ulët.

I tregova, ai e muer. Neve na tha mos të lëvizim dhe mos të flasim. Shiqoi kapsollin në pushkë, dhe ngadale pa u ndie shkoi në pyll. Na heshtim dhe përqethemi prej frigës, përputhë njam për tjetrin, e ai gogoli me za të çuditshëm ende bërtet gjithnji dhe gjithnji ma me fuqi.

Krisi befas pushka, Jehuen grykat dhe u ba qetsi. Mbas pak ndiem hapat, vjen Garro (ashtu quhej djali ma i madh i xhaxhajt) dhe trheqë diçka.

— Qe klithtari! — tha tue qeshë dhe kur erdhi e fërfiloi para nesh dhelpnën.

— Ama, a asi zani të tmershëm paska?

— Unë mendoj se ju mësoni ndonji send në shkollë dhe ti mbas kaq shkolle nuk din as si e ka zanin dhelpna.

— Sikur të kisha duket so, kam vra sish do t’isha njeri i pasun — tha Garro.

— Si e gjete?

— Unë e dij ku kalon ajo, se mos asht kjo hera e parë!

Garro me të vërtetë ishte në tanë rrethinën i njoftun si ma i pari dhe ma i miri gjuetar dhelpnash.

Burim: Radoje Domanoviq, Satirat, Rilindja, Prishtinë 1960. (Përkth. Mehmet Hoxha)