Başbuğ (3/3)
Böylece ilk gün geçti ve ardından aynı başarıyla günler geldi. Önemli hiçbir şey olmadı, sadece önemsiz olaylar: önce bir çukura, sonra da bir vadiye yuvarlandılar; çitlere ve böğürtlen çalılarına sürtündüler, şişelerin üzerine bastılar; birkaç kol ve bacak kırıldı, bazıları kafasına darbe aldı. Ama bütün bu işkence katlandı. Yolda birkaç yaşlı adam ölü yatıyordu. „Evde kalsalar bile ölürlerdi, yolda bunu konuşmaya gerek yok!“ sözcüler, diğerlerini devam etmeye teşvik ederek dedi. Bir ila iki yaşlarındaki birkaç bir küçük çocuk öldü. Ebeveynler, Tanrı’nın isteğiydi diyerek kalp ağrılarını metanetle bastırdılar. „Ve çocuklar ne kadar küçükse keder de o kadar az olur. Genç olduklarında keder daha azdır. Tanrı, anne babaya evlenme çağına geldiklerinde çocuklarını asla kaybetmelerini bağışlamaz. Çocukların kaderi bu kadar yüksekse, erken ölmeleri daha iyi. Öyleyse keder o kadar büyük değil! “ sözcü onları tekrar teselli etti. Bazıları başlarının etrafına bez sardı ve çürüklerine soğuk kompres uyguladı. Diğerleri kollarını askılarla taşıdı. Hepsi parçalandı ve kesildi. Giysileri parçalara sarkıyordu, ama yine de mutlu bir şekilde ilerlediler. Birçok kez açlıkla boğuşmasalar, tüm bunlara katlanmak daha kolay olurdu. Ama devam etmeleri gerekiyordu.
Bir gün, önemli bir şey oldu.
Başbuğ, gruptaki en cesur adamlarla çevrili olarak önde yürüyordu. (İki tanesi kayıptı ve nerede olduklarını kimse bilmiyordu. Davalarına ihanet edip kaçtıkları genel kanaatti. Bir keresinde sözcü, utanç verici ihanetleri hakkında bir şeyler söyledi. Sadece birkaçı ikisinin öldüğüne inanıyordu, ancak diğerlerini uyandırmamak için fikirlerini dile getirmediler.) Grubun geri kalanı onların arkasındaydı. Birdenbire son derece geniş ve derin, kayalık bir geçit belirdi – gerçek bir uçurum. Yamaç o kadar dikti ki, ileri bir adım atmaya cesaret edemediler. En cesur olanlar bile aniden durdu ve başbuğa baktı. Kaşlarını çatarak, başını eğip düşüncelere daldı, kendine özgü bir şekilde bastonunu öne, önce sağa, sonra sola vurarak cesurca öne çıktı. Birçoğu, tüm bunların onu daha da onurlu gösterdiğini söyledi. Ne kimseye baktı ne de bir şey söyledi. Uçuruma yaklaştıkça yüzünde hiçbir ifade değişikliği ya da korku izi yoktu. En cesur adamlar bile ölüm gibi soldu, ama kimse yiğit, bilge başbuğu uyarmaya cesaret edemedi. İki adım daha ve o uç noktadaydı. Hastalıklı bir korku ve kocaman açık gözlerle hepsi titredi. En cesur adamlar, bir, iki kez adım attığında ve vadiye daldığında, disiplin ihlali anlamına gelse bile, başbuğu geri tutma noktasındaydı. Şaşkınlık, feryat, çığlık yükseldi; korku üstün geldi. Bazıları kaçmaya başladı.
– Durun kardeşler! Acelesi ne? Sözünüzü bu şekilde mi tutuyorsunuz? Bu bilge adamı takip etmeliyiz çünkü ne yaptığını biliyor. Kendini mahvetmek delilik olur. İleri, peşinden! Bu en büyük ve belki de son tehlike, son engeldir. Kim bilir? Belki bu uçurumun diğer tarafında Tanrı’nın bizim için istediği muhteşem, verimli bir toprak bulabiliriz. İleri! Fedakârlık yapmadan, oraya gidemeyiz! – Sözcünün tavsiye sözleri böyleydi ve o da iki adım atarak vadide kayboldu. En cesur onu izledi ve sonra herkes içeri daldı.
Bu uçsuz bucaksız geçidin dik yamacında feryat, inilti, yuvarlanma, inleme vardı. Kimsenin canlı çıkamayacağına, çok daha az zarar görmeyeceğine ve tek parça olacağına yemin ederdi, ama insan hayatı kararlıdır. Başbuğ alışılmadık derecede şanslıydı. Düşerken incinmemesi için çalılara asıldı. Kendini toparlamayı ve dışarı çıkmayı başardı. Aşağıda ağlarken, inlerken ve ağlamalar yankılanırken, hareketsiz, düşünceli bir şekilde sessizce oturdu. Hırpalanmış ve öfkeli olan birkaçı onu lanetlemeye başladı ama o aldırış etmedi. Şans eseri, düşerken bir çalı ya da ağacı tutabilenler, zorlu bir şekilde tırmanmaya başladılar. Bazılarının kafaları çatlamıştı, böylece yüzlerinden kan fışkırıyordu. Başbuğ dışında tek parça kimse yoktu. Hepsi birden ona kaşlarını çattılar ve acı içinde inlediler ama o başını bile kaldırmadı. Sessizdi ve gerçek bir bilgenin yansıtıcı pozunu aldı!
Bir süre geçti. Yolcuların sayısı gittikçe azalıyordu. Her gün sayıları azalıyordu. Bazıları gruptan ayrıldı ve geri döndü.
Başlayan büyük kalabalıktan sadece yirmi kişi kaldı. Keskin, bitkin yüzleri çaresizlik, şüphe, yorgunluk ve açlık belirtilerini yansıtıyordu, ama kimse tek bir kelime kadar söylemedi. Başbuğları kadar sessizdiler ve ilerlemeye devam ettiler. Canlı sözcü bile çaresizce başını salladı. Yol gerçekten zordu.
Sayıları, yalnızca on olana kadar giderek azaldı. Umutsuz yüzlerle, konuşmak yerine sadece inleyip şikâyet ettiler.
İnsandan çok sakat görünüyorlardı. Bazıları aceleciydi. Bazıları kollarını boyunlarına tutturulmuş askılarla tuttu. Ellerinde çok sayıda bandaj ve kompres vardı. Yeni fedakarlıklar yapmak isteseler bile yapamazlardı çünkü vücutlarında yeni yaralar için neredeyse hiç yer yoktu.
Aralarında en güçlü ve en cesur olanlar bile inancını ve ümidini çoktan yitirmişlerdi ama yine de daha çok mücadele ediyorlardı; yani, onlar bir şekilde büyük bir çabayla, şikâyet ederek, acıyla harap olmuşlardı. Geri dönemezlerse başka ne yapabilirlerdi? Bu kadar çok fedakârlık ve şimdi yolculuğu terk etmek mi?
Alacakaranlık indi. Koltuk değnekleriyle topallayarak, aniden Başbuğun artık önlerinde olmadığını gördüler. Bir adım daha attılar ve hepsi başka bir vadiye daldılar.
– Oh, bacağım! Elim! – feryat ve inlemeyi yankıladı. Zayıf bir ses, değerli Başbuğu bile lanetledi ama sonra sustu.
Güneş doğduğunda Başbuğ orada oturdu, seçildiği günkü gibi. Görünüşünde en ufak bir değişiklik olmadı.
Sözcü uçurumdan çıktı, ardından iki kişi daha çıktı. Biçimsiz ve kanlı, kaç kişinin kaldığını görmek için arkalarını döndüler, ama sadece onlardı. Kalplerini ölümcül korku ve umutsuzluk doldurdu. Bölge bilinmiyordu, engebeli, kayalıktı– hiçbir yerde yol yoktu. İki gün önce bir yola çıkmışlar ama onu geride bırakmışlar. Başbuğ onları o tarafa götürdü.
Bu fantastik yolculukta ölen birçok arkadaş ve akraba hakkında düşündüler. Sakat uzuvlarındaki acıdan daha güçlü bir hüzün onları alt etti. Kendi yıkımlarına kendi gözleriyle şahit olmuşlardı.
Sözcü Başbuğun yanına gitti ve acı, umutsuzluk dolu, yorgun ve titreyen bir sesle konuşmaya başladı.
– Şimdi nereye gidiyoruz?
Başbuğ sessizdi.
– Bizi nereye götürüyorsunuz ve bizi nereye getirdiniz? Kendimizi ve ailelerimizi sizin ellerinize verdik ve o çorak topraklarda kendimizi harap olmaktan kurtarmak umuduyla evlerimizi ve atalarımızın mezarlarını geride bırakarak sizi takip ettik. Ama bizi daha kötü bir şekilde mahvettin. Arkanda iki yüz aile vardı ve şimdi bak kaç tane var!
– Yani herkes burada değil mi? – Başbuğ başını kaldırmadan mırıldandı.
– Böyle bir soruyu nasıl sorarsın? Yukarı bak ve gör! Bu talihsiz yolculukta kaçımız kaldığını sayın! İçinde bulunduğumuz şekle bakın! Böyle sakat kalmaktansa ölmek daha iyi olurdu.
– Sana bakamıyorum!
– Neden olmasın?
– Körüm.
Ölü bir sessizlik.
– Yolculuk sırasında görüşünüzü kaybettiniz mi?
– Kör doğdum!
Üçü çaresizlik içinde başlarını eğdi.
Sonbahar rüzgârı uğursuzca dağların arasından esti ve solmuş yaprakları aşağıya çekti. Tepelerin üzerinde bir sis uçuştu ve soğuk, buğulu hava kuzgunların kanatlarını salladı. Kötü bir haykırış yankılandı. Güneş gittikçe uzağa yuvarlanan ve aceleyle gelen bulutların arkasına gizlenmişti.
Üçü birbirlerine tam bir dehşet içinde baktı.
– Şimdi nereye gidebiliriz? – ciddi bir şekilde mırıldandı.
– Bilmiyoruz!
Belgrad’da, 1901
“Radoje Domanović” Projesi için çeviren Ezgi Özcan, 2020
Başbuğ (2/3)
Ertesi gün uzun bir yolculuğa çıkma cesareti olan herkes toplandı. Belirlenen yere iki yüzden fazla aile geldi. Eski ev sahasına bakmak için evde sadece birkaçı kaldı.
Acı bir talihsizliğin doğdukları ve atalarının mezarlarının bulunduğu ülkeyi terk etmeye zorladığı bu sefil insan yığınına bakmak gerçekten üzücüydü. Yüzleri bitkin, yıpranmış ve güneş yanığı olmuştu. Uzun zahmetli yılların çektiği acı, üzerlerinde etkisini gösterdi ve bir sefalet ve acı umutsuzluğun resmini verdi. Ama tam bu anda, bir umut ışığı doğmuştu– tabi vatan hasretiyle karışık bir umut ışığı. Umutsuzca içini çeken ve kötü bir önsezinin havasıyla başını sallayan yaşlı bir adamın kırışmış yüzünden aşağı bir gözyaşı aktı. Daha iyi bir vatan aramak yerine o da bu kayaların arasında ölmesi için bir süre kalmayı tercih ederdi. Kadınların çoğu yüksek sesle ağıt yaktılar ve mezarlarını terk ettikleri ölü sevdiklerine veda ettiler.
Adamlar cesur bir cephe oluşturmaya çalışıyorlardı ve bağırıyorlardı, – Peki, bu lanet topraklarda açlıktan ölmeye ve bu gecekondularda yaşamaya devam etmek mi istiyorsunuz? – Aslında mümkün olsaydı, tüm lanetli bölgeyi yanlarında götürmek en iyisi olurdu.
Her insan kitlesinde olduğu gibi olağan gürültü ve bağırışlar vardı. Hem erkekler hem de kadınlar huzursuzdu. Çocuklar beşiklerinde ve annelerinin sırtında çığlık atıyorlardı. Hayvanlar bile biraz huzursuzdu. Çok fazla sığır yoktu, tek tük buzağı vardı ve sonra sırtına eski kilimleri, çantaları ve hatta iki çuval yükledikleri büyük kafalı ve şişman bacaklı, yalın, tüylü bir at vardı. Ağırlık altında zavallı hayvan sallandı. Yine de zaman zaman ayakta kalmayı ve kişnemeyi başardı. Diğerleri eşek yüklüyordu; çocuklar tasmalı köpekleri çekiyorlardı. Konuşmak, bağırmak, küfretmek, feryat etmek, ağlamak, havlamak, kişnemek– hepsi bol bol yapılıyordu. Bir eşek bile birkaç kez anırdı. Ancak başbuğ, sanki bütün mesele onu ilgilendirmiyormuş gibi tek bir söz söylemedi. Gerçek bir bilge adam!
Kafası aşağıda, düşünceli ve sessizce oturdu. Arada sırada tükürdü; hepsi buydu. Ancak tuhaf davranışı nedeniyle popülaritesi o kadar arttı ki, dedikleri gibi herkes onun için ateş ve sudan geçecekti. Aşağıdaki konuşmalar duyulabiliyordu:
– Böyle bir adam bulduğumuz için mutlu olmalıyız. Onsuz devam etseydik, Tanrı korusun! Ölürdük. Gerçek zekâsı var, size söylüyorum! Sessizdir. Henüz tek kelime etmedi! -başbuğya saygı ve gururla bakarken dedi biri.
– Ne söylemeli? Kim çok konuşursa, pek düşünmez. Bu adam kesin akıllı bir! O sadece düşünür ve hiçbir şey söylemez, – bir tane daha ekledi ve o da başbuğya hayranlıkla baktı.
– Bu kadar çok insana başbuğluk etmek kolay değil! Ellerinde büyük bir iş olduğu için düşüncelerini toplamak zorunda, dedi ilk konuşan.
Başlama zamanı geldi. Ancak bir süre başka birinin fikrini değiştirip onlarla gelip gelmeyeceğini görmek için beklediler, ama kimse gelmediği için artık oyalanamazlardı.
– Gitmemiz gerekmez mi? – başbuğya sordular.
Tek kelime etmeden kalktı.
En cesur adamlar, tehlike veya acil bir durumda yanlarında olmak için hemen etrafında toplandılar.
Başbuğ kaşlarını çatarak, birkaç adım attı, bastonunu ağırbaşlı bir şekilde önünde salladı. Toplantı onun arkasında ilerledi ve birkaç kez “Çok yaşa!” Diye bağırdı. Birkaç adım daha attı ve köyün önündeki çite çarptı. Orada doğal olarak durdu; bu yüzden grup da durdu. Başbuğ daha sonra biraz geri çekildi ve bastonunu birkaç kez çitin üzerine vurdu.
– Bizim ne yapmamızı istiyorsun? – diye sordular.
Hiçbir şey söylemedi.
– Ne yapmalıyız? Çiti yırtın! Yapacağımız şey bu! Bize bastonuyla ne yapacağını gösterdiğini görmüyor musun? -başbuğnun etrafında duranlara bağırdı.
– Kapı orada! Kapı orada! – çocuklara çığlık attı ve karşısındaki kapıyı işaret etti.
– Sessiz olun çocuklar!
– Tanrı yardımcımız olsun, neler oluyor? – birkaç kadın kendi kendileriyle çarpıştı.
– Bir kelime bile konuşmadı! Ne yapacağını biliyor. Çiti yırtın!
Bir anda çit sanki hiç orada olmamış gibi aşağı indi.
Çiti geçtiler.
Başbuğ büyük bir dikenli çalıya çarpıp durduğunda yüz adım atmışlardı. Büyük bir güçlükle kendini dışarı çekmeyi başardı ve sonra bastonunu her yöne vurmaya başladı. Kimse kımıldamadı.
– Peki şimdi sorun ne? – arkadakilere bağırdı.
– Dikenli çalıları kesin! -başbuğnun etrafında duranlara haykırdı.
– Dikenli çalıların arkasında yol var! İşte burada! – çocuklara ve hatta arkadaki birçok insana çığlık attı.
– Yol orada! Yol orada! -başbuğnun etrafındakileri öfkeyle taklit ederek alay etti. – Ve biz kör adamların bizi nereye götürdüğünü nasıl bilebiliriz? Herkes emir veremez. Başbuğ en iyi ve en doğrudan rotayı bilir. Dikenli çalıları kesin!
Yolu temizlemek için daldılar.
– Ah– elinde dikenle sıkışan biri ve yüzüne böğürtlen dalı vuran biri ağladı.
– Kardeşler, emek vermeden bir şeye sahip olamazsınız. Başarılı olmak için kendinizi biraz zorlamalısınız– gruptaki en cesur cevap verdi.
Zorlanarak çalıları kırdılar ve ilerlediler.
Biraz daha dolaştıktan sonra, bir sürü kütükle karşılaştılar. Bunlar da yana fırlatıldı. Sonra devam ettiler.
İlk gün çok az yol alındı çünkü birbirine benzer birçok engeli aşmaları gerekiyordu. Ve tüm bunlar çok az yemek yiyerek yapıldı, çünkü bazıları sadece kuru ekmek ve biraz peynir getirirken, diğerleri açlıklarını gidermek için sadece biraz ekmek getirmişti. Bazılarının hiçbir şeyi yoktu. Neyse ki yaz mevsimiydi, böylece etrafta meyve ağaçları bulabildiler.
Böylece, ilk gün arkalarında sadece küçük bir mesafe olmasına rağmen, kendilerini çok yorgun hissettiler. Hiçbir büyük tehlike ortaya çıkmadı ve kaza da olmadı. Doğal olarak, böylesine büyük bir girişimde aşağıdaki olaylar önemsiz sayılmalıdır: bir kadının sol gözüne batan dikeni nemli bir bezle örttü; bir çocuk topallayarak bir kütüğün içine girdi ve haykırdı; yaşlı bir adam bir böğürtlen çalısının üzerine takıldı ve bileğini burktu; üzerine soğan konduktan sonra adam cesurca acıya dayandı ve bastonuna yaslanarak başbuğnun arkasında yiğitçe topalladı. (Birkaçı yaşlı adamın ayak bileği hakkında yalan söylediğini, sadece geri dönmeye istekli olduğu için numara yaptığını söyledi.) Kısa süre sonra, kollarında diken ya da çizik olmayan sadece birkaç kişi kaldı. Erkekler, tüm bu zahmetleri kahramanca üstlenirken, kadınlar gittikleri saati lanet ediyordu ve çocuklar bu zahmetlerin ödüllendirileceğinin farkında olmadığı için, doğal olarak ağladır.
Herkesin mutluluğu ve sevinci içinde, başbuğya hiçbir şey olmadı. Açıkçası, doğruyu söylemek gerekirse, çok korunaklıydı, ama yine de adam şanslıydı. İlk gece kamp alanında herkes, günün yolculuğunun başarılı olduğu ve başbuğunun başına en ufak bir talihsizlik bile gelmediği için dua etti ve Tanrı’ya şükretti. Sonra en cesur adamlardan biri konuşmaya başladı. Yüzü bir böğürtlen fidanıyla çizilmişti, ama hiç aldırış etmemişti.
– Kardeşler– başladı. – Tanrıya şükür, bir günlük yolculuğu başarıyla arkamızda bıraktık. Yol kolay değil, ama devam etmeliyiz çünkü hepimiz bu zor yolun bizi mutluluğa götüreceğini biliyoruz. Yüce Tanrı, başbuğumuzu her türlü zarardan korusun ki bizi başarıyla yönetmeye devam edebilsin.
– İşler bugün gibi giderse yarın diğer gözümü kaybedeceğim! – kadınlardan biri öfkeyle söyledi.
– Ah, bacağım! – kadının sözlerinden cesaret alan yaşlı adam ağladı.
Çocuklar mızmızlanmaya ve ağlamaya devam etti ve anneler, sözcünün duyulabilmesi için onları susturmakta zorlandı.
– Evet, diğer gözünü kaybedeceksin, – öfkeyle patladı – ve ikisini de kaybedebilirsin! Bir kadının böylesine büyük bir sebepten dolayı gözlerini kaybetmesi büyük bir talihsizlik değil. Utanç! Hiç çocuklarınızın iyiliğini düşünmez misiniz? Bu çabada yarımız yok olalım! Ne fark eder ki? Tek göz nedir? Bizi arayan ve bizi mutluluğa götüren biri varken gözlerin ne işe yarıyor? Sadece senin gözün ve yaşlı adamın bacağı yüzünden girişimimizden vazgeçmeli miyiz?
– Yalan söylüyor! Yaşlı adam yalan söylüyor! Sadece geri dönebilmek için numara yapıyor – her taraftan yankılanan sesler.
– Kardeşler, kim daha uzağa gitmek istemezse, – dedi sözcü tekrar, – şikayet etmek ve geri kalanımızı karıştırmak yerine geri dönmesine izin verin. Beni ilgilendiren tek şey, yürüyebildiğim sürece bu bilge başbuğu takip edeceğim!
– Hepimiz takip edeceğiz! Hepimiz yaşadığımız sürece onu takip edeceğiz!
Başbuğ sessizdi.
Herkes ona bakmaya ve fısıldamaya başladı:
– Düşüncelerine dalmış!
– Bilge bir adam!
– Alnına bak!
– Ve her zaman kaşlarını çatıyor!
– Ciddi!
– O cesur! Her halinden belli.
– Çok haklısın! Çit, kütükler, çalılar– her şeyi sürüyor. Kasvetli bir şekilde bastonuna vuruyor, hiçbir şey söylemiyor ve aklında ne olduğunu tahmin etmek gerekiyor.
Başbuğ (1/3)
– Kardeşlerim ve arkadaşlarım, tüm konuşmalarınızı dinledim, bu yüzden şimdi beni dinlemenizi rica ediyorum. Bu çorak bölgede kaldığımız sürece tüm görüşmelerimiz ve sohbetlerimizin hiçbir değeri yok. Bu kumlu toprakta ve bu kayalıklarda, bırakın hiçbirimizin daha önce hiç görmediği bu kuraklık bir yana, yağmurlu yıllar olsa bile burada hiçbir şey büyüyememiştir.
Daha ne kadar böyle bir araya gelip boşuna konuşacağız? Sığırlar yemeksizlikten ölüyor ve çok yakında biz ve çocuklarımız da açlıktan öleceğiz. Daha iyi ve daha mantıklı başka bir çözüm bulmalıyız. Bence bu kurak toprağı terk edip daha iyi ve daha verimli topraklar bulmak için dünyaya açılmanın en iyisi olacağını düşünüyorum çünkü artık böyle yaşayamayız.
Böylelikle kısır bir ilin sakini bir toplantıda yorgun bir sesle bir kez konuştu. Bunun nerede ve ne zaman olduğu sizi veya beni ilgilendirmiyor sanırım. Bunun uzun zaman önce bir yerde bir yerlerde olduğuna inanmak önemli ve bu yeterli. Dürüst olmak gerekirse, bir zamanlar bu hikâyeyi bir şekilde uydurduğumu düşündüm, ama yavaş yavaş kendimi bu iğrenç yanılsamadan kurtardım. Şimdi gerçekten ne olduğunu, bir yerde ve ara sıra olmuş olması gerektiğini ve bunu hiçbir şekilde asla uyduramayacağıma kesinlikle inanıyorum.
Soluk, bitkin yüzleri ve boş, kasvetli, neredeyse anlamayan bakışları olan dinleyiciler, elleri kemerlerinin altında, bu bilge sözlerle canlanıyor gibiydi. Her biri, yorucu çalışmanın ödülünün zengin bir hasat olacağı bir tür büyülü, cennet gibi bir ülkede olduğunu hayal ediyordu.
– O haklı! O haklı! – her taraftan bitkin sesler fısıldadı.
– Bu bahsettiğin yer ya…kı…n mı? – bir köşeden bir mırıltı duyuldu.
– Kardeşler! – bir diğeri biraz daha güçlü bir sesle başladı. – Bu tavsiyeye hemen uymalıyız çünkü artık böyle gidemeyiz. Çabaladık ve zorlandık, ama her şey boşuna oldu. Yemek için kullanılabilecek tohumları ektik, ancak sel oldu ve sadece çıplak kaya kalsın diye yokuşlardan tohumu ve toprağı yıkadı. Sonsuza kadar burada kalmalı ve sabahtan akşama sadece aç ve susuz, çıplak ve yalınayak kalmak için mi çalışmalıyız? Yola çıkmalı ve çok çalışmanın bol mahsul vereceği daha iyi ve daha verimli topraklar aramalıyız.
– Hadi gidelim! Hemen gidelim çünkü burası artık yaşanmaya uygun değil!
Fısıltılar yükseldi ve her biri nereye gittiğini düşünmeden uzaklaşmaya başladı.
– Bir dakika kardeşler! Nereye gidiyorsun? – ilk konuşmacı yeniden başladı. – Elbette gitmeliyiz, ama böyle değil. Nereye gittiğimizi bilmeliyiz. Aksi takdirde kendimizi kurtarmak yerine daha kötü bir duruma düşebiliriz. Hepimizin itaat etmesi gereken ve bize en iyi ve en doğrudan yolu gösterecek bir başbuğ seçmemizi öneririm.
– Seçelim! Hemen birini seçelim – sesleri yankılandı.
Ancak şimdi tartışma, gerçek bir kaos ortaya çıktı. Herkes konuşuyordu ve kimse dinlemiyordu ya da duyamıyordu. Gruplara ayrılmaya başladılar, her biri kendi kendine mırıldandı ve sonra gruplar bile dağıldı. İkişer ikişer, kol atarak konuşmaya, bir şeyler kanıtlamaya çalışarak, kollarından çekerek ve elleriyle sessizliği hareket ettirmeye başladılar. Sonra hepsi konuşmaya devam ederek yeniden toplandılar.
– Kardeşler! – aniden tüm diğer boğuk, donuk sesleri bastıran daha güçlü bir ses yankılandı. – Böyle bir anlaşmaya varamayız. Herkes konuşuyor ve kimse dinlemiyor. Bir başbuğ seçelim! Aramızda kimi seçebiliriz? Aramızda kimler yolları bilecek kadar seyahat etti? Hepimiz birbirimizi iyi tanıyoruz, ancak ben kendimi ve çocuklarımı burada tek bir kişinin başbuğluğu altında bırakmam. Bunun yerine, bu sabahtan beri yolun kenarındaki gölgede oturan o yolcuyu kim tanıyor söyle bana?
Sessizlik düştü. Hepsi yabancıya doğru döndü ve onu baştan aşağı boyutlandırdı.
Sakalı ve uzun saçları yüzünden zorlukla görünen kasvetli bir yüze sahip orta yaşlı gezgin, oturdu ve eskisi gibi sessiz kaldı, düşüncelere daldı ve zaman zaman büyük bastonunu yere vurdu.
– Dün aynı adamı genç bir çocukla gördüm. Birbirlerini ellerinden tutuyorlar ve caddede ilerliyorlardı. Ve dün gece çocuk köyü terk etti ama yabancı burada kaldı.
– Kardeşim, bu aptalca önemsiz şeyleri unutalım ki zaman kaybetmeyelim. Her kim olursa olsun, o çok uzaklardan geliyor çünkü hiçbirimiz onu tanımıyoruz ve kesinlikle bize başbuğluk etmenin en kısa ve en iyi yolunu biliyor. Bana göre çok bilge bir adam çünkü sessizce oturuyor ve düşünüyor. Başka biri şimdiye kadar on kez ya da daha fazla işimize karışırdı ya da içimizden biriyle konuşmaya başlardı, ama o her zaman orada tek başına oturuyor ve hiçbir şey söylemiyordu.
– Elbette, adam bir şeyler düşündüğü için sessizce oturuyor. Çok zeki olsa gerek, başka bir ihtimal yok – diğerleriyle aynı fikirdeydi ve yabancıyı yeniden incelemeye başladı. Her biri, olağanüstü zekasının bir kanıtı olan, onda parlak bir özellik keşfetmişti.
Konuşmak için fazla zaman harcanmadı, bu yüzden sonunda herkes bu yolcuya sormanın en iyisi olacağı konusunda hemfikirdi – onlara öyle geliyordu ki, Tanrı onu daha iyi bir bölge ve daha verimli toprak aramaları için dünyaya götürmek için göndermişti. Başbuğları olmalı ve onu dinleyecekler ve sorgusuz sualsiz itaat edeceklerdi.
Yabancıya kararlarını açıklamak için kendi aralarından on adam seçtiler. Bu heyet, ona sefil durumu gösterecek ve başbuğları olmasını isteyecekti.
Bu yüzden on kişi gitti ve alçakgönüllülükle yolcunun önünde eğildi. İçlerinden biri bölgenin verimsiz topraklarından, kurak yıllardan ve hepsinin kendilerini içinde buldukları sefaletten bahsetmeye başladı. Aşağıdaki sözlerle bitirdi:
– Bu koşullar bizi evlerimizi ve toprağımızı terk etmeye ve daha iyi bir vatan bulmak için dünyaya taşınmaya zorluyor. Tam o anda nihayet anlaşmaya vardığımızda, Tanrı bize merhamet etmiş, sizi – bilge ve değerli bir yabancı olarak – bize göndermiş ve bize önderlik edin ve sefaletimizden kurtarın diye bunu yapmıştır. Buradaki tüm sakinler adına sizden başbuğmuz olmanızı rica ediyoruz. Nereye giderseniz gidin, biz takip edeceğiz. Yolları biliyorsunuz ve kesinlikle daha mutlu ve daha iyi bir memlekette doğdunuz. Sizi dinleyeceğiz ve her bir emrinize itaat edeceğiz. Bilge yabancı, bu kadar çok ruhu mahvolmaktan kurtarmayı kabul edecek misin? Bizim başbuğmuz olacak mısın?
Tüm bu yalvaran konuşma sırasında, bilge yabancı asla başını kaldırmadı. Bütün zaman boyunca, onu buldukları pozisyonda kaldı. Başını eğdi, kaşlarını çattı ve hiçbir şey söylemedi. Sadece zaman zaman bastonunu yere vurdu ve – düşündü. Konuşma bittiğinde, konumunu değiştirmeden kibarca ve yavaşça mırıldandı:
– Yapacağım!
– O zaman seninle gelip daha iyi bir yer arayabilir miyiz?
– Yapabilirsin! – başını kaldırmadan devam etti.
Şevk ve takdir ifadeleri şimdi ortaya çıktı, ama yabancı hiçbirine tek kelime etmedi.
On kişi, başarılarını diğerlerine haber vererek, bu adamın ne kadar büyük bir bilgeliğe sahip olduğunu ancak şimdi gördüklerini ekledi.
– Kiminle konuştuğunu görmek için bile bulunduğu yerden hareket etmedi ya da başını kaldırmadı. Sadece sessizce oturdu ve meditasyon yaptı. Tüm konuşmamıza ve minnettarlığımıza sadece iki kelime söyledi.
– Gerçek bir bilge! Nadir bulunan bir dahi! – Tanrı’nın kendisini cennetten bir melek olarak onları kurtarmak için gönderdiğini iddia ederek mutlu bir şekilde her taraftan bağırdılar. Herkes, dünyada hiçbir şeyin rahatsız edemeyeceği böyle bir başbuğnun başarısına sıkı sıkıya ikna olmuştu. Ve böylece ertesi gün şafak vakti yola çıkmaya karar verildi.
Радоје Домановић 